Politiek Kwartier | Coalitiedwang en schijndemocratie

COLUMN – Wat de afgelopen dagen vooral duidelijk is geworden, is dat ons systeem de naam democratie niet waard is.

Linksom of rechtsom, die zorgwet zal ons door de strot gedrukt worden. De hele week is druk uitgeoefend op de ‘dissidente’ eerste kamerleden om hun politieke mening te herzien, onder dreiging van het laten vallen van het kabinet. Beide coalitiepartners menen dat dit ‘een ramp voor het land’ zou zijn. Laat ik daar nu toch heel anders over denken.

Ik vraag mij ook werkelijk af wat de PvdA met dit kabinet nog denkt te winnen. Inhoudelijk is de PvdA in de huidige coalitie nauwelijks herkenbaar: op justitie en sociale zaken wordt hard conservatief-rechts beleid gevoerd, terwijl het nivelleringsfeestje dat ter compensatie moest dienen voortijdig is afgeblazen. De partij loopt dan ook leeg als een luchtballon op een cactus.

Maar los daarvan, het nivelleringsfeestje is niet het enige afgeblazen feestje. Deze kabinetsperiode beloofde in het begin ‘een feest voor de democratie’ te worden. Eindelijk zou het regeerakkoord niet één groot dichtgetikt geheel zijn, maar zou de coalitie per gelegenheid meerderheden zoeken in de eerste kamer.

Helaas, in plaats daarvan werd Rutte II het kabinet van de vele bizarre akkoorden, die niet in de eerste of tweede kamer, maar in achterkamertjes werden gesloten. Geen wisselende meerderheden, maar een vaste coalitie van de regering met drie collaborerende partijen. En wat vooral opvalt aan die akkoorden zijn de minderheidsstandpunten die er ingeslopen zijn.

Zo staat in het zojuist weer opgelapte zorgakkoord bijvoorbeeld dat in de GGZ patiënten te allen tijde een optie voor ‘Christelijke Zorg’ geboden wordt. Het douceurtje voor de ChristenUnie en de SGP om de vrije artsenkeuze te offeren. Draagvlak onder de bevolking vrijwel nul, maar het was nodig voor ‘een meerderheid’.

Coalitiedwang en akkoorden, het is niet nieuw in de Nederlandse politiek. Het is de leidende werkelijkheid. Al het gedoe in de tweede kamer en de eerste kamer, het is daarmee uiteindelijk allemaal slechts theater. De SP roept schande, Wilders laat zijn anti-Islamgetoeter horen, Marianne Thieme roept wat tegen de bio-industrie en van Ojik mompelt iets over vergroening. Men luistert het braaf aan en stemt vervolgens wat men van tevoren in de achterkamertjes heeft afgesproken.

En als er in die kamers dan onverhoopt toch iets gebeurt dat riekt naar democratie, dan zijn de poppen aan het dansen en duikt de politieke elite de achterkamertjes weer in. Dat hebben we nu weer gezien.

Dit alles heeft met democratie niet zoveel te maken. Ministers en splinterpartijen die chantage plegen om minderheidsstandpunten door de kamers te drukken, het is niet verwonderlijk dat in zo een politiek klimaat mensen steeds minder vertrouwen krijgen in de politiek, en het draagvlak voor beslissingen snel afneemt.

Beter zou zijn dat hele coalitiesysteem af te schaffen, en te gaan voor zakenkabinetten die wisselende meerderheden zoeken in de kamers, welke vooral zelf komen met initiatiefwetten. Om ervoor te zorgen dat onze fijne politici dan niet alsnog overgaan tot het sluiten van schimmige dealtjes zou daarbij een correctief referendum moeten worden ingevoerd.

En zet er dan maar gelijk een initiatiefreferendum bij. Want waarom zou ons volk te incapabel zijn om te doen wat de Zwitsers al meer dan honderd jaar praktiseren, zonder van hun land een bananenrepubliek te maken?

Zonder dergelijke regelingen is ons systeem de naam democratie in ieder geval niet waard.

Politiek Kwartier – De W van Polder

COLUMN – Deze week realiseert Klokwerk zich dat het Nederlandse polderbeleid eigenlijk precies zo in elkaar steekt als het koningslied.

Goed, PvdA en VVD zijn dan niet mijn partijen, maar eerlijk gezegd had ik vorig jaar nog wel zin in deze regering. Het hele idee om het politieke debat nu eens niet met een regeerakkoord voor vier jaar dicht te rammen leek me… verfrissend. Een kabinet dat naar draagvlak zoekt, dat betekent kansen voor goede ideeën uit de samenleving. En omdat we in een crisis zitten en moeten (of willen) bezuinigen is de tijd rijp voor slimme hervormingen. Dacht ik.

Naïef natuurlijk. Onder druk wordt alles vloeibaar, behalve in het land dat het water als grootste vijand heeft. De resultaten vallen na een half jaar polderen dan ook behoorlijk tegen. Oppositiepartijen en sociale partners blijken net zo visieloos als ze het kabinet vinden. In plaats van met slimme alternatieven te komen blijken ze slechts meesters in de kunst van het afzwakken. Het huurakkoord, het sociaal akkoord, het zorgakkoord… allemaal plannen die wat geld uit die sectoren melken, maar de zaken feitelijk laten zoals ze zijn.

Terwijl er nogal wat problemen zijn op te lossen.

Er is een tweedeling op de arbeidsmarkt, waardoor een groot deel van de mensen niet aan de bak komt en nauwelijks financiële zekerheid heeft. Dat deel wordt steeds groter naarmate de crisis verdiept.

Er is een tweedeling op de huizenmarkt. De ene helft van Nederland woont spotgoedkoop, waar de andere helft zich blauw betaalt voor een huurwoning of een dijk van een hypotheek heeft die met name op lucht gebaseerd is. Daarmee zit de zaak muurvast.

In de zorg rijzen de kosten de pan uit, het personeel is standaard overwerkt, de farmaceutische industrie is oppermachtig en ondoorzichtig en volgens velen totaal corrupt, terwijl medicijnen massaal worden verspild.

Dit zijn allemaal geen zaken om te laten rusten lijkt mij. Maar Nederland kiest voor stilstand.

Het sociaal akkoord is letterlijk een besluit om even niets te doen en af te wachten of het misschien vanzelf mooi weer wordt. Het woonakkoord pakt de tweedeling niet aan maar schraapt bij iedereen wat geld weg, en gaat de markt volgens experts echt niet vlot trekken. Het zorgakkoord gaat slechts over baanzekerheid en redden wat er te redden valt, terwijl een structureel plan om de zorg beter te maken totaal ontbreekt.

De VVD raakt inmiddels geïrriteerd en vraagt zich jankerig af waarom iedereen niet gewoon naar haar pijpen danst. De PvdA doet zich ondertussen voor als overgelukkig en gunt de VVD als zoethouder naast een falende staatssecretaris met draconisch beleid de symboolmaatregel van de strafbaarheid van illegalen. Maar dat brengt weer herrie in de eigen gelederen.

Het resultaat van al dit richtingloze gepolder is zoals het koningslied. We wilden iets moois maken, maar verschillende wensen leidden tot een product zonder richting, een stel losse akkoorden en een tekst die bol staat van de platitudes die vooral opvallen door hun interne tegenspraak. Bij het zien van het resultaat is niemand tevreden. Een weekend lang maken we ons er dan druk over. Iedereen die de regie had moeten nemen geven we de schuld.

Maar omdat vervolgens niemand aan die woede enige richting kan geven, laten we het uiteindelijk maar gewoon zoals het was.