Ebru Umar: wie zich als kritisch journalist in Turkije begeeft, roept straf over zichzelf af.
Jaja, ze zei het echt. Niet vandaag over het eigen arrestatie in Turkije, maar vorig jaar op de radio over de kritische journaliste Frederike Geerdink. Verder lezen Ebru Umar: Eigen Schuld, Dikke Bult
Met het aankomende verdrag tussen de EU en Turkije ondermijnen de Europese regeringsleiders de mensenrechten op korte en lange termijn, en geven zij extreem rechts de wind stevig in de zeilen. Dat moet anders.
De details dienen nog te worden uitgewerkt, maar het ziet ernaar uit dat de EU en Turkije aankomende week een verdrag over de vluchtelingen sluiten. De gevaren van deze deal zijn enorm. Om te beginnen het gevaar dat het aantal vluchtelingen eerder zal toenemen dan afnemen. Maar belangrijker: hier worden de mensenrechten geofferd aan blinde paniek en populisme. Niet alleen nu, maar voor de hele toekomst. Met een ondemocratisch Turkije haalt de EU namelijk niet minder dan het Paard van Troje binnen. Want wat is afgesproken?
Ten eerste dat iedere vluchteling die vanuit Turkije illegaal naar de EU oversteekt zonder meer wordt teruggestuurd. Dit is de reden waarom mensenrechtenorganisaties als Amnesty International hier hun bezwaar tegen uitspreken. In Turkije zijn vluchtelingen niet veilig. De mensenrechten worden in dat land niet gerespecteerd, mensen worden opgesloten onder erbarmelijke omstandigheden en teruggestuurd naar onveilige gebieden. Bovendien is het land zelf in een burgeroorlog verwikkeld met de Koerdische minderheid. Teken daarom vooral de petitie van Amnesty tegen deze deal.
Ten tweede is afgesproken dat voor iedere vluchteling die teruggestuurd wordt, de EU er één legaal opneemt. Dit klinkt als het menslievende gedeelte van de deal, maar hier zit ook het grote gevaar in. Turkije verbindt zich eraan ervoor te zorgen dat zo min mogelijk mensen illegaal oversteken, maar wordt per illegale oversteek zo feitelijk beloond. Als het de bedoeling zou zijn om illegaal oversteken te prikkelen, dan had er geen betere deal gesloten kunnen worden. Binnen de kortste keren zullen we horen van beroepsoverstekers, die heen en weer pendelen tussen de EU en Turkije om daarvoor geld te ontvangen van de volgende wachtende asielzoeker, oogluikend toegestaan door de Turkse overheid. Ondertussen zal de illegale immigratie gewoon doorgaan, alleen zullen de illegale immigranten zich niet meer in Griekenland aanmelden, maar in een volgend EU-land, zodat niet duidelijk is dat de immigranten via Turkije kwamen. Of dachten we werkelijk dat smokkelaars zich iets aantrokken van wetten? Wie dat denkt heeft zijn hersens op het nachtkastje laten liggen.
Ten derde de belangrijkste afspraak: de EU heeft afgesproken dat Turkije versneld toe zou mogen treden, juist terwijl Turkije weer steeds minder respect blijkt op te brengen voor de mensenrechten, en harde slagen maakt in het beperken van de persvrijheid. Met dit Turkije haalt de EU het paard van Troje binnen. De EU zou een unie moeten zijn van mensenrechten en democratie. Dat de lidstaten, en dan vooral de nieuwe lidstaten, daar continu een loopje mee nemen, is sowieso al een groot probleem. Met Turkije in de club zullen deze waarden binnen de EU definitief op de achtergrond raken. Het project EU als mensenrechtenproject is daarmee definitief mislukt. Dan blijft nog slechts een (falende) economische Unie over.
De reden waarom de EU-leiders dit verdrag willen is uit blinde paniek, uit angst voor de vreemdelingenhaat van extreem rechts in eigen land. Zij durven niet pal te staan voor de opvang van vluchtelingen, en willen liever extreem rechts de wind uit de zeilen nemen, door met de extreem rechtse wind mee te waaien, althans, gedeeltelijk. Zij roepen dat de verzorgingsstaat onder druk zou staan door asielzoekers. Maar dit is gezien de kostenverhoudingen van de verzorgingsstaat en asielzoekers flagrante onzin. Zij roepen dat de meeste asielzoekers economische vluchtelingen zouden zijn. Dat wordt door alle officiële cijfers glashard tegengesproken.
Dit is de aller domste strategie mogelijk. Door mee te waaien met de extreemrechtse propagandamachine wordt het draagvlak voor extreem rechts alleen maar vergroot. Bovendien zijn mensen die neigen naar nationalistische en xenofobe partijen van vrijages met Turkije allerminst gecharmeerd, net als van het legaal toelaten van vluchtelingen. Als het de Europese leiders erom te doen was geweest hun eigen positie te ondermijnen en extreem rechts te laten groeien, dan konden ze kortom niet beter bezig zijn dan nu.
Waar de EU leiders zich mijns inziens mee bezig zouden moeten houden is de vluchtelingenstroom, die een feit is, in goede banen leiden. Een goede opvang en een snelle beoordeling van de asielaanvragen, zodat snel de echte vluchtelingen hun rechten krijgen, en eventuele ‘economische vluchtelingen’ duidelijkheid. En vooral een snelle en goede integratie stimuleren, want niemand zit te wachten op nog een probleemgroep in de samenleving.
Daarbij zouden de regeringsleiders het zichzelf gemakkelijk kunnen maken door gebruik te maken van de initiatieven voor de opvang van vluchtelingen van onderop, die gelukkig veel talrijker zijn dan de protesten tegen vluchtelingen, in plaats van als een stel autisten de vluchtelingen te behandelen als een trafficprobleem, en daarmee de weerzin voor hun beleid onder zowel tegenstanders, vrijwilligers als vluchtelingen zelf aan te wakkeren. En natuurlijk door zich vooral verre te houden van het verspreiden van regelrechte leugens en het zaaien van zinloze paniek.
Ook zouden regeringsleiders zich eens mogen gaan afvragen waar vluchtelingen eigenlijk vandaan komen. Vluchtelingen vluchten voor bombardementen, en die worden ook door EU-landen uitgevoerd. Vluchtelingen vluchten voor onderdrukkende regimes, en die worden door EU-landen middels de oliehandel gefinancierd, en middels de wapenhandel van wapens voorzien. De EU zou zijn eigen verantwoordelijkheid daarin moeten nemen, door handel met dictatoriale regimes moeten stoppen, en te koersen op 100% eigen energie-opwekking.
Tenslotte zou de EU haar eigen grondvesten, met name haar grondvesten van democratie, mensenrechten en persvrijheid eens wat meer onder de loep mogen nemen. In plaats van dat nieuwe lidstaten oogluikend worden toegestaan, zouden lidstaten die daar nu al een loopje mee nemen de wacht moeten worden aangezegd. Daarbij mag de EU sowieso eens flink gaan herbronnen op haar eigen democratische gehalte, want dat hier van alles mis mee is blijkt keer op keer. Waar het de EU vooral aan ontbreekt is directe inspraak, en inspraakorganen met volledig mandaat op EU-niveau, waardoor de bevolking volkomen terecht het gevoel krijgt dat de EU vanuit achterkamertjes geregeerd wordt. Dit ondermijnt het draagvlak voor iedere maatregel en daarmee ook de effectiviteit.
De noodzaak om dit alles aan te pakken is nog nooit zo hoog geweest. In plaats daarvan bakken de regeringsleiders dit gedrocht van een verdrag. Je moet maar durven.
COLUMN – Met Turkije heeft de EU haar kans gemist.
Een meerderheid in de Tweede Kamer wil de onderhandelingen met Turkije over toetreding tot de Europese Unie (EU) ‘herzien‘. Dit omdat die onderhandelingen toch maar een ‘doodlopende weg’ zouden zijn.
Nu, een doodlopende weg lijkt het zeker. Waar Turkije ooit tenminste nog deed alsof het zich aan wilde passen aan de eisen van de Europese Unie, staan Erdogan zijn recente acties nu openlijk haaks op de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van pers.
De EU staat een beleid van mensenrechten en democratie voor, inclusief de vrijheid van meningsuiting, van pers en van godsdienst en levensovertuiging. Zolang Turkije daar niet aan voldoet, geen lidmaatschap. Dat lijkt mij volstrekt helder.
Maar wat heeft het voor zin deze route af te sluiten? Wat zou er nu mooier zijn dan een Turkije dat deze waarden omarmt, en daarna toetreedt? Verder lezen Politiek Kwartier | Kans gemist
Wie denkt dat het grootste gevaar in Turkije de Islam is, die vergist zich behoorlijk. Nationalistische en separatistische bewegingen in Turkije zijn veel gevaarlijker dan de islam. Het zijn ook deze bewegingen die de afgelopen eeuw voor de meeste aanslagen en bloedbaden hebben gezorgd. Helaas speelt de zogenaamde “anti-islambeweging” deze groeperingen enorm in de kaart.
Zodra het over Turkije gaat worden we in Nederland allemaal een beetje zenuwachtig. Zo zenuwachtig dat het kabinet het laatste bezoek van de Turkse president Gül niet overleefd heeft. De kritiek van veel Nederlanders op Turkije is voorspelbaar. Turkije is een seculiere staat propvol Islamieten, zo redeneren ze, en het grootste gevaar van Turkije moet dan ook wel de radicale Islam zijn.
Dat klinkt aannemelijk, maar er klopt geen klap van. Ja, er zijn in Turkije veel extremistische elementen actief. Nee, daarvan is de radicale Islam zeker niet de belangrijkste. Als er één groot gevaar is voor een modern en vrij Turkije, dan is het wel het doorgeslagen Turkse nationalisme, dat uitgesproken anti-westers, anti-vrijheid en anti-democratisch is. Even een stukje geschiedenis ter verduidelijking. In de nadagen van het Ottomaanse rijk hadden de zogenaamde Jonge Turken in feite de macht in handen. We praten over de jaren tussen 1908 en 1923. De Jonge Turken was een beweging van Turkse generaals, onder leiding van Mustafa Kemal Atatürk. De centrale filosofie van de Jonge Turken was dat heel Turkije Turks moest zijn. En daarin was geen plaats voor andere etnische groepen dan Turkse. In het verlengde van die gedachte heeft ook de Armeense ramp plaats gevonden.
Nadat Atatürk aan te macht is gekomen heeft hij de seculiere nationalistische agenda van de Jonge Turken voortgezet. Onder zijn bewind is niet alleen de Turkse scheiding van kerk en staat ingevoerd, ook is het Kemalisme verantwoordelijk voor de moeilijke positie van minderheden in Turkije tot op de dag van vandaag, alsmede het verbod op het geven van al te grote kritiek op de Turkse staat. Verder is het de reden dat het Turkse leger nog steeds een grote invloed heeft op de Turkse politiek. Dit alles hoort bij hetzelfde pakket van Atatürk.
Atatürk wordt niet alleen in Turkije aanbeden, ook in het Westen wordt hij veel geprezen. Op zich terecht: voor zijn tijd was hij zeker vooruitstrevend. Zijn Turks seculier nationalisme was geënt op de Europese politieke modellen van zijn tijd. Maar we praten hier wel over het interbellum, een tijd waarin in Europa natiestaten belangrijker waren dan nu. Wij in het westen hebben na de tweede wereldoorlog dat beklemmende nationalisme vaarwel gezegd, en vervangen door een meer verlichte filosofie, met als centrale uitgangspunt dat mensen binnen de grenzen van de wet vrij zijn. Dus ook vrij om hun eigen taal, cultuur en geloof te behouden. Dit recht op vrijheid beschermt ons niet alleen tegen de dwingelandij van gelovigen, maar ook tegen de dwingelandij van de staat. Dat is niet alleen leuker voor de mensen zelf, het leidt ook tot minder spanningen tussen de staat en groeperingen. Onze vrijheid is daarmee een peace-keeper die we moeten koesteren. Turkije is op dit punt echter stil blijven staan. Vandaar ook dat er in Turkije weinig vrijheden zijn voor minderheden en kritiek geven op de Turkse staat vaak riskant is.
Maar uiteraard levert harde actie ook in Turkije een tegenreactie op. Met name de Koerdische vrijheidsstrijders, de andere knuffeltjes van Europa, vormen inmiddels een terroristische beweging die vele aanslagen en slachtoffers op zijn naam heeft staan.
Zijn er dan geen Islamitische radicalen in Turkije? Natuurlijk zijn die er. En ook zij kunnen gevaarlijk zijn. In 1993 werd Turkije bijvoorbeeld opgeschrikt door een grote bomaanslag die door radicale Islamieten werd gepleegd. Die Islamitische radicalen vormen echter niet de kern van de AK partij, en zijn lang niet zo bedreigend voor de veiligheid als de terroristische cellen die zijn ontstaan uit vrijheidsbewegingen voor minderheden, zoals de PKK, die veel meer aanslagen op haar naam heeft staan. De radicale Islam in Turkije is kortom wel aanwezig, maar politiek is zij geen factor van belang.
Dat de AK partij een vrijzinnig liberale partij zou zijn, zal niemand mij horen beweren. De AK-partij zet zich weliswaar in voor meer vrijheden voor minderheden, cultuur en religie, maar zij is erop te betrappen dat zij die vrijheden liever geeft aan de Islam dan aan andere bewegingen. Het islamisme van de AK partij is er dus zeker, maar is op de schaal van godsdienstig radicalisme altijd nog beter te vergelijken met Jan-Peter Balkenende dan met Khomeini. Een veel groter probleem van de AK partij is dat ook zij besmet is met het Turkse nationalisme.
Dat neemt niet weg dat sinds de AK-partij aan de macht is, Turkije een stuk meer “Europees” is geworden. De positie van de mensenrechten is sterk verbeterd en de positie van het leger verzwakt. Dit heeft te maken met de wensen binnen de AK-partij om meer ruimte te gunnen aan religie enerzijds, en met de Europese Unie, die voor toetreding datzelfde eist voor religie en minderheden in het algemeen.
Helaas zijn de hervormingen ten goede in Turkije nog lang niet af, en recentelijk stil komen te staan, nu Turkije beseft dat ze niet welkom is bij de EU. Daardoor komt het nationalisme in Turkije weer op, ook binnen de AK partij. Turkije voert een steeds meer eigenzinnige koers. Buiten de AK partij verder maakt de oppositie, die is voor een hardere lijn tegen minderheden en tegen inperking van de macht van het leger, handig gebruik van de angst van mensen voor de Islam. Zij claimt dat de Islam vanzelf de macht over zal nemen wanneer mensen in Turkije meer vrijheden zullen krijgen, meer kritiek op de staat mogen uiten, en de rol van het leger teruggedrongen wordt. Zo wordt de macht van het leger gegarandeerd en wordt de introductie van de mensenrechten tegengehouden. Het seculiere nationalisme in Turkije dat veel mensen vanaf hier toejuichen is daarmee de grijze wolf in schaapskleren.
Ik vrees dat het te laat is deze tendens te keren. Turkije zal zich verder van Europa afkeren. Je hoort de Turken denken: het kan ook zonder Europa. En dat is zonde. Want Turkije heeft een economisch en militair zeer interessante positie. Het is het op één na machtigste land in de NAVO, en heeft als één van de weinige landen ter wereld de crisis doorstaan met een steeds groeiende economie.
Wat is het voordeel van een eenzelvig nationalistisch Turkije voor Europa? Die is er niet. Zelfs wanneer de radicale Islam in Turkije een politiek gevaar zou zijn, dan is dit gevaar groter wanneer Turkije alleen staat, dan wanneer het nauw gelieerd is aan Europa. Want mensenrechten en een groter politiek verband zijn betere garanties voor vrede en veiligheid dan onderdrukking.
De fout Turkije af te stoten en daarmee te vervreemden van de westerse waarden en politiek zal in de toekomst waarschijnlijk “historisch” genoemd worden. Met dank aan de Islamofobe domkoppen in binnen- en buitenland, die de vijanden van de democratie met graagte een steuntje in de rug geven.
Wanneer iemand in Istanbul is, moet hij zeker een keer naar de Turkse hamam. In het centrum staat een heel groot historisch exemplaar: Çemberlitaš, bouwjaar 1584, dat eigenlijk niemand mag missen. Ja, het staat bekend als overtoeristisch daar heen te gaan, maar laat u zich daar vooral niet door tegenhouden.
De ervaring van een Turks badhuis is compleet anders dan het bij ons bekende Turkse stoombad. Het belangrijkste verschil tussen ons Turkse stoombad en het Turkse stoombad in Arabische landen is dat de bezoeker in de laatste niet geacht wordt 15 minuten in-en-uit te gaan, maar tijdens het hele bezoek de ruimte niet verlaat. Gelukkig is de stoomruimte in Arabische landen dan ook groter, wat beter te overzien, en de temperatuur is lager dan in onze zogenaamde Turkse Stoombaden. Verder zijn er binnen in de ruimte mogelijkheden om zich met koud water te verkoelen. Onder de immense koepel in Istanbul zijn aan de kanten nissen aangebracht met daarin fonteinen, sproeiers en slangen.
Nu hadden Klokwerk en zijn twee reisgenoten uiteraard ook een Turkse massage besteld en dat hebben we geweten. Om te beginnen waren we op dat moment dat we aan de beurt waren al drie kwartier onder de koepel aanwezig en uiteraard volledig doorgedampt. Dan wordt men gewenkt, en de hardhandige massage kan beginnen. Eerst wordt het lichaam week gekneed als was het deeg, daarna wordt de massa letterlijk opgetrommeld. Vervolgens wordt men veranderd in een zeepbel, om vervolgens met een spijkerharde scrubwashand volledig van zijn tweede en bijna ook van zijn eerste huid ontdaan te worden, waarna het trommelen weer begint, de ledematen zorgvuldig bijna uit en weer in de kom worden geschoven, en de handen in de nek worden gevouwen om een korte doch zeer hevige hartmassage mogelijk te maken. Geen idee hoe lang dit alles duurt maar op het moment dat het over is kruip je als een zielig hoopje mens door weg om eens rustig te gaan uitvinden hoe je herboren zou kunnen worden.
Uw dappere Klokwerk had de neiging dat herboren worden zoveel mogelijk uit te stellen. Als versuft bleef ik in de vochtige warme ruimte onder een koud kraantje zitten, wachten op… ja wat eigenlijk? Nergens op, ik was tevreden, wilde niets meer.
De hamam uitgekomen voelt men zich naakt, en schoon als een baby eigenlijk zou moeten zijn. Ik wilde water, thee en jus d’orange, vocht, vocht en nog eens vocht, en ik wist niet hoe snel ik het mijn lichaam binnen moest krijgen. Ik en mijn reisgenoten hadden eigenlijk het plan om na het bad uit gaan, maar konden de eerste twee uur niet veel meer dan vocht drinken en een turkse waterpijp leeglurken, en ondertussen kijken naar de sterren. Die waren er die nacht met miljoenen. Dat kan ik me nog wel herinneren.
Kijk, gesterkt door deze ervaringen met de Turkse hamam in Istanbul moest Klokwerk toen hij zich in Marrakech bevond natuurlijk ook een hamam bezoeken. Ik besloot dit keer de grote commerciële hamam te mijden en mij eens te wagen aan de couleur local: een buurtbadhuis. Het lag wel dichtbij het beroemde centrale plein van Marrakech, Semna el Fna, waar in de ochtend een groentemarkt staat en in de avonduren live-muziek wordt gedraaid, spelletjes worden gespeeld met hengels en colaflessen, en mensen met slangen en afgetrainde aapjes rondlopen. Natuurlijk ziet dat plein ook iedere dag weer zwart van de toeristen. Ik meende dus dat men in de hamam wel wat gewend zou zijn.
Dit bleek nogal tegen te vallen. Personeel en klanten waren in opperste staat van verbazing en vroegen mij van het begin af aan duidelijk af what-the-fuck ik daar eigenlijk kwam doen. Als de geëerde gast werd ik rondgeleid en met dezelfde vaart weer de deur uitgewerkt. In mijn portemonnee ontbraken twee biljetten naast de prijs die ik voor de entree betaald had.
Wat mij opvalt als men de aardkloot rondzwerft, is dat toeristen meestal lopen te klagen over dat iets ergens té toeristisch zou zijn. Dat wat iedereen doet is kennelijk niet bijzonder genoeg, en daarom blijft het voor velen vaak zoeken naar het pure, het ongerepte. Als dat eenmaal ontdekt is sturen toeristen elkaar daar allemaal heen… met als gevolg dat het er vanzelf toeristisch wordt. Vandaar dat mocht u ooit de tip krijgen over een echt pure en ongerepte plaats, u er zeker van zult zijn dat u dat pure en ongerepte daar niet zal vinden.
Wie wat research doet trouwens komt erachter dat de hamams in Turkije en Marokko die typisch gebruikt worden door lokale mensen (en dus het best en het goedkoopst zou moeten zijn) eigenlijk niet bestaan: de cultuur van de hamam is aan het verdwijnen sinds steeds meer huizen een inpandige badgelegenheid hebben. De echte autentieke hamam is er dus één waar met name arme sloebers komen.
Volgens mij wordt het pure en ongerepte overschat. Maar wie daar op zoek naar is kan het best gaan naar plaatsen die smerig zijn, waar men met de nek aangekeken wordt, en waar men bestolen wordt. U kunt er dan wel geen t-shirt met de tekst “I’m here about the blowjob” kopen, het is en blijft een unieke ervaring.
