Het is tijd om alle verplichte trajecten voor werklozen af te schaffen. Ze zijn zinloos, kostbaar, en leiden tot verlies aan werkgelegenheid.
Stratenvegen als therapie voor ex-stratenvegers: waarom trappen we nog in die onzin?
De recente opschudding in Deventer, waar men dacht te besluiten dat werklozen voortaan wel de zorgtaken op kunnen knappen, staat niet op zich zelf. Een paar weken terug stond een bericht in de media wat hier eigenlijk volledig mee samenhangt: in Den Haag moet een weggesaneerde straatveger voor zijn uitkering…straten vegen. Zogenaamd om werkritme en werkervaring op te doen. De absurditeit van hoe we met werkloosheid omgaan is in dit voorbeeld treffend samengevat.
Officieel mogen gedwongen trajecten voor werklozen niet leiden tot verdringing van werk, maar dit is precies wat gebeurt. Wanneer werklozen gedwongen worden wegbezuinigde taken alsnog uit te voeren, kan iedereen snappen dat de behoefte nooit meer zal ontstaan er ooit nog iemand voor aan te nemen.
Politiek
Politieke tegengeluiden voor deze gevaarlijke tendens ontbreken echter vrijwel volledig. Zeker, staatssecretaris Klijnsma gaat onderzoek doen naar de misstanden nadat de SP en de FNV-campagne voerden tegen het werken voor een uitkering. Maar Klijnsma geeft wel van tevoren al aan dat er volgens haar geen sprake is van een gigantisch probleem. En alle partijen vinden dat ‘werken als therapie’ wel toegestaan moet blijven.
Ondertussen is ‘werken als therapie’ nu precies het argument waarmee dat geval van die straatveger wordt verdedigd. De Haagse wethouder Henk Kool zegt namelijk in een reactie dat hier sprake is van een re-integratietraject. Het traject zou zijn ingezet om werkritme en werkervaring op te doen.
Opleidingen
Een ontslagen straatveger die hetzelfde werk moet doen om in het werkritme te blijven en ervaring op te doen. Waarom trappen we nog in die onzin?
Het cynische is bovendien dat van al dit soort re-integratietrajecten van het UWV en de sociale diensten ook nog nooit is aangetoond dat ze enig effect hebben. De projecten worden geëvalueerd aan de hand van de uitstroom naar werk, maar het is onduidelijk of die uitstroom dankzij of juist ondanks dat traject gebeurt.
Veel schrijnende anekdotes over verplichte trajecten van sociale diensten, het UWV en bedrijven waarmee zij samenwerken doen het laatste vermoeden. Mensen die bij deze instanties klant zijn geweest vertellen bijna zonder uitzondering verhalen van opleidingen zwaar onder het niveau van de cursisten, van geestdodende trajecten en van het soms ronduit schofferende wantrouwen waarmee mensen benaderd worden.
Dit nog los van een verschrikkelijke bureaucratie, waarbij mensen niet zelden de dupe worden van administratieve fouten die door die diensten gemaakt worden.
Belangrijker is dat hier werk als opleiding wordt ‘vermomd’. Een kenmerk van een opleiding is dat het geen geld of diensten oplevert. Wanneer een opleiding toch gaat renderen, dan heet dat werk. Natuurlijk bestaat er zoiets als ‘training on the job’. Maar bij een ‘job’ hoort een eerlijke beloning. En die wordt hier niet gegeven, met een marktverstorende werking als gevolg.
Motiveren
Het is sowieso al hoogst twijfelachtig of het mogelijk is om mensen door middel van dwang en plicht te motiveren voor de arbeidsmarkt. Ik betwijfel dat ten zeerste. Misschien verdienen sommige mensen uit morele overwegingen een schop onder hun kont. Maar met een schop onder een kont is volgens mij nog nooit een gemotiveerde werknemer ontstaan. En waar dat wel zou lukken is er nog geen extra baan bij gekomen.
Maar deze fundamentele vraag hoeven we nu niet eens te beantwoorden. Het is immers crisis. Er zitten massa’s mensen aan de kant die wél gemotiveerd zijn om een baan te vinden. Als zij al niet aan de bak kunnen komen, dan is het volkomen zinloos om ongemotiveerde mensen te gaan ‘prikkelen’.
Iets terugdoen
Maar is het dan niet logisch dat mensen ondertussen iets terugdoen voor hun uitkering?
Niet als dit ertoe leidt tot verlies aan banen. Er gaat iets fundamenteel mis als belangrijke zaken als de reiniging, de postbezorging en zelfs bejaardenzorg tegen een veel te lage vergoeding worden uitgevoerd door ongeschoolde werklozen, aangestuurd door volledig uit haar krachten gegroeide overheidsinstanties.
Onze taal geeft al aan dat dit niet klopt. We hebben dan namelijk vrijwilligerswerk dat onvrijwillig wordt gedaan, door werklozen met dagelijks werk, aangestuurd door sociale diensten die deze naam niet waard zijn.
Stoppen
Het is daarom tijd om onmiddellijk te stoppen met alle dwang- en disciplinemaatregelen voor werklozen. Niet alleen met het werken voor een uitkering, maar met alle verplichte re-integratietrajecten en opleidingen. Het kost immers bakken vol geld en het is met het huidige banentekort volkomen zinloos. Het leidt tot mensonwaardige praktijken en het ergste: het kost werkgelegenheid.
Wanneer het UWV en de sociale diensten hun trajecten alleen nog maar vrijwillig aan zouden bieden was het snel gedaan met die onzin. Niemand gaat immers naar een “opleiding” waar hij of zij niets aan heeft. Bovendien zouden er geen banen meer verdwijnen omdat ze op een andere manier ingevuld worden.
Het resultaat zou sociale diensten en een UWV zijn dat werkelijk mensen motiveert en ondersteunt op weg naar een echte betaalde baan. En dat is precies waartoe zij in het leven geroepen zijn.
Kees Alders, alias Klokwerk, Columnist, webdesigner en psycholoog
