COLUMN – Hoe de sociale diensten wordt geleerd hun klanten psychisch kapot te maken.
Vorige week maakte ik me nog druk over de sociale dienst in Amsterdam. Re-integratietrajecten mondden daar uit in zinloosheid, omdat iedere kwaliteitsprikkel mist: de trajecten zijn immers verplicht.
Maar elders is het nog veel erger. Afgelopen weekend gaf Vrij Nederland een verbijsterend inkijkje in hoe medewerkers van maar liefst dertig procent van de sociale diensten, waaronder die van Rotterdam, gedrild worden hun klanten te bejegenen.
De trainingen worden verzorgd door ‘het Gilde Netwerk‘, een ongetwijfeld duur betaald adviesbureau dat inzichten uit de sociale psychologie misbruikt voor een ziek spelletje mindfuck. Alle subtiele trucs worden uit de kast getrokken om mensen schuldgevoelens te geven over hun situatie. Doel is expliciet de pijn met de situatie van de eigen werkloosheid te doen toenemen. Door die pijn komen mensen in beweging, is de filosofie. Medewerkers van de sociale diensten worden getraind empathisch te zijn, maar woorden als ‘helpen’ zijn daarbij verboden. Ondersteuning geven mag niet. Zelfs het woordje ‘wij’ is taboe. Jouw werkloosheid is jouw schuld. Doe er wat aan.
Ondertussen spelen de trainers dezelfde spelletjes met de medewerkers van de sociale dienst. Als het jou niet lukt een bijstandsontvanger te activeren, teken je een brevet van onvermogen, wordt hen wijsgemaakt.
Dit wordt dan verkocht als ‘het leren van zelfsturing’. De boodschap is duidelijk. Succes is een keuze. Geen begrip voor achterstand, iedereen is een superman. Pech in het leven, dat bestaat niet. Je bent een loser, en dat krijg je er nou van.
En dit middenin tijden van een groot tekort aan banen, terwijl bekend is dat mensen zonder baan sowieso al meer kans hebben op stress en depressie.
Soms is er weinig verschil tussen psychologen en psychopaten.
Met ‘zelfsturing leren’ heeft het bovendien niets te maken. De stoïcijn Epictetus leerde ons:
‘Geef mij de moed te accepteren wat niet in mijn vermogen ligt, de kracht om alles te doen wat in mijn vermogen ligt, en de wijsheid om tussen die twee een onderscheid te maken’.
Er is niets mis met zelfhulp. Maar zelfsturing begint met het onderkennen van je eigen beperkingen. Het meeste menselijk falen komt immers door onrealistische verwachtingen. Het heeft geen zin energie te steken in zaken waar je geen invloed op hebt. Een beter recept voor ongeluk kan niet gegeven worden.
Deze wijsheid mist in de hierboven beschreven geestelijke kamikazecursus volkomen. Bij de trainers en bij de sociale diensten. En nu wordt medewerkers van de sociale dienst geleerd deze wijsheid er ook bij uitkeringsgerechtigden uit te rammen door middel van doorgedraaide Emiel-Ratelbandbullshit. Met het grote verschil dat de Tsjakkagoeroe tenminste nog doorhad dat mensen een goed gevoel over zichzelf moeten hebben om iets te bereiken. De zelfredzaamheidreligie ‘gone bananas’.
Ondertussen luidt Asscher elders de alarmbel: deze maatschappij is overstresst. Daar wil hij een landelijke discussie over beginnen.
Daar lijkt het mij inderdaad hoog tijd voor.
Maar begin met een paar duurbetaalde re-integratiecoaches aan de kant te zetten. De sociale diensten zijn er om mensen te ondersteunen. Als ze dat niet kunnen, dan doen ze maar beter helemaal niks. Een samenleving die bezuinigt op zorgverleners, onderwijsgevend personeel en plantsoenendiensten, maar betaalt voor een cursus zelfoverschatting die grenst aan zinloos sadisme, is de naam samenleving niet waard.
Cynisch genoeg stond het woord “samen” in de cursus dan ook op de verboden-woordenlijst.