Politiek Kwartier – Rutte op Rozen

COLUMN – Waarin Klokwerk in het koffiedik van 2013 kijkt en de voorspelling aandurft dat dit kabinet nog wel even zal blijven zitten.

Dat 2013 een roerig politiek jaar zal worden lijkt wel vast te staan. Voor het kabinet gaat het nu pas echt beginnen. Op de agenda staan bijzonder forse maatregelen: voor de huizenmarkt, in de sociale zekerheid en in de zorg. Ondertussen is het regeerakkoord over de inhoud en uitvoering van die maatregelen nog uiterst vaag. Bovendien hebben we al gezien dat zelfs die vage voornemens niet in beton gegoten zijn. Drie zaken die garant lijken te staan voor heel wat politiek geweld.

Ondertussen roepen vele boze tongen dat zo’n coalitie niet stabiel kan zijn. En een mooie start had dit kabinet dan ook niet. PvdA en VVD kelderen in de peilingen, en met name Rutte heeft zich in een lastige positie gemanoeuvreerd. Voor de verkiezingen heeft hij de zelfverklaarde hardwerkende Nederlander immers duizend euro belastingverlaging beloofd. Dat doet het natuurlijk leuk tot het stembusmoment. Maar eens komt het moment van de waarheid. Zelfs met de VVD aan het roer.

Dit heeft de mooiweerpartij inmiddels gemerkt. Met het vrijkomen van het regeerakkoord werd rechts Nederland ernstig verstoord tijdens het vingerlikken. Het was een harde schok te beseffen dat de rekening van de crisis niet enkel naar de onderkant van de samenleving kan gaan.

De PvdA-bestuurders lijken daarentegen een handigere strategie te kiezen dan hun collega’s. Ze hebben zich inmiddels gespecialiseerd in het vooral-niets-toezeggen. Zei Samsom voor de verkiezingen al keer op keer dat hij uiteindelijk niets kon beloven, momenteel schreeuwt Asscher van de daken dat we er vooral op moeten rekenen dat hij in de toekomst nogal tegen zal vallen. En ondertussen doet zijn collega Van Rijn er nog een schepje bovenop door alvast de demonstraties die tegen hem georganiseerd zullen worden te voorspellen.

Slim, want daarmee is de kans dat ze werkelijk teleur stellen natuurlijk weer een stuk kleiner. De PvdA kan zo feitelijk alleen maar winnen, de VVD alleen verliezen. Theoretisch gezien dan. Want het is nog maar zeer de vraag of deze strategie bestand is tegen de klap die de uiteindelijke resultaten zullen geven.

Spannend dus. Van zoveel onzekerheid worden veel mensen zenuwachtig. Mij lijkt het echter een zegen voor de democratie dat er een kabinet zit dat niet alles heeft dichtgetikt in een regeerakkoord, maar punt voor punt draagvlak gaat zoeken in de samenleving.

En daarbij zie ik dit kabinet het jaar wel overleven. Ome Maurice de Wafwaf mag dan iedere week wel een nieuwe virtuele verkiezingswinnaar aanwijzen, de algemene boodschap is eigenlijk vrij saai. Het politieke landschap ziet er na de verkiezingen namelijk gewoon weer zo uit als een aantal maanden daarvoor. Een stuk of vijf partijen die om de twintig zetels hangen en om beurten een zeteltje winnen of verliezen.

De PvdA en de VVD zullen daarmee waarschijnlijk beter dan de critici begrijpen dat hun winst behoorlijk incidenteel was, en de kans vrij klein is dat ze de volgende ronde weer zullen winnen door in de laatste weken weer met tien tot twintig zetels te stijgen. Ondertussen hebben ze toch maar rond de veertig zetels elk, een kabinet, en een tot op het bot verdeelde oppositie waarin het goed winkelen is. En wanneer krijg je opnieuw de kans om een coalitie te vormen met maar één partij, waartegen je je ook nog prachtig af kan zetten? Niet zo snel meer.

Alleen maar goede redenen dus voor beide partijen om het kabinet vooral nog maar even te laten zitten. De volle vier jaar het liefst. Rutte zit op rozen.

Politiek Kwartier – Klokwerk op illegalenjacht

COLUMN – Deze week gaat Klokwerk op jacht naar illegalen.

De worsteling van de PvdA met het strafbaar stellen van illegalen gaat door. Volgens Samsom is strafbaarheid van illegalen de prijs voor het “humaner” maken van het beleid op justitie en migratie. De minimumstraffen, het boerkaverbod en het strafbaar stellen van hulp geven aan illegalen zijn teruggedraaid. Daarbij is er een kinderpardon gekomen.

Een goede koop dus? Welnee. Samsoms winst is slechts een paar kleine correcties op de keiharde lijn die het kabinet op justitie juist trekt. Een lijn van repressie, bezuinigen op preventie, en meer mensen opsluiten. Een doodlopende weg.

Wie per se iets wil doen tegen illegaal verblijf moet kijken naar hoe illegalen hier komen en zich financieren.

Door overheidsoptreden lijkt het aantal illegale werknemers in de tuinbouw de laatste jaren al met meer dan de helft te zijn afgenomen. Toch blijkt bij controle dat 14 procent van de bedrijven nog steeds illegale arbeiders in dienst te hebben. En zo zijn er nog andere sectoren. Illegaal werk en illegaal verblijf is natuurlijk niet hetzelfde, maar de samenhang is er wel degelijk. Zolang illegalen hier een boterham kunnen verdienen blijven ze wel komen. En illegaal werk kost werkgelegenheid. Meer controle daarop is dus dubbel winst.

Een andere methode is domweg controleren aan de grens. Ook dit wordt al gedaan. Op zich effectief, vooral omdat naast de illegalen zelf de mensen die hen stimuleren om hier te komen aangepakt worden: in dit geval de mensensmokkelaars. Nog beter zou het zijn die controleurs meteen aan de buitengrenzen van Europa te zetten.

Dit zijn maatregelen die werken, en op termijn leveren ze geld op. Helaas leven we momenteel onder een politiek gesternte waarin politici niet daarmee scoren, maar door zo hard mogelijk te roepen dat ze zo streng mogelijk op gaan treden tegen alles wat ongewenst is, zonder zich af te vragen of dit beleid wel enig effect heeft.

Met het opsluiten van illegalen ben je ze niet kwijt. Ze kosten alleen maar meer geld. Dat mensen opsluiten een kostbare aangelegenheid is weet het kabinet ook. Daarom wil staatssecretaris Teeven echte criminelen met een enkelband op de bank thuis te laten zitten. Dat is immers veel goedkoper.

Maar voor illegalen wil hij dat raar genoeg juist niet. Het gaat hem dan ook om het “afschrikwekkend” effect. Het probleem is alleen dat zelfs Teeven moet toegeven dat er geen enkele reden is om aan te nemen dat dit er is.

Een dure onzinmaatregel dus. Maar in praktijk zal aan die hele illegalenvervolging waarschijnlijk nauwelijks navolging worden gegeven. Het is allemaal mooi doen voor de bühne. Symboolpolitiek. In praktijk stelt het weinig voor.

Zo gaat het telkens. Strenger straffen? Welnee. In praktijk zitten veel gevangenen onder Teeven hun straf niet uit of zitten ze thuis met een enkelbandje om. Nederland wordt er echt niet veiliger op. En nu die gebakken lucht over illegalen.

De PvdA reageert echter vooral emotioneel, laat zich verleiden tot een discussie over principes en eist “humaniteit”. Een beetje laat natuurlijk, zo een half jaar na het installeren van een kabinet met dit regeerakkoord en twee VVD-hardliners erin. Het is wachten op politici die het aandurven deze populistische volksverlakkerij met de grond gelijk te maken, in plaats van eerst mee te waaien en zich zo telkens in het pak te laten naaien.

Politiek Kwartier – Samsoms Democratiseringsangst

COLUMN – Deze week viel het Klokwerk op dat Samsom in zijn verhaal over de EU het democratisch tekort alweer totaal negeerde.

Nieuws: Samsom heeft ontdekt dat mensen boos zijn over Europa. In zijn verhaal van afgelopen weekend doet hij alsof hij de klachten van de kiezer serieus neemt.

Maar als je lang genoeg met de meeste kiezers praat, zegt Diederik, blijken ze veel redelijkere standpunten te hebben dan bij polls naar buiten komt. Ja, uiteindelijk komt de kiezer volgens hem met precies hetzelfde verhaal over een socialer Europa als… de PvdA.

Dat is echter niet het hele verhaal. En daarmee ook niet het eerlijke verhaal. Wat volledig ontbrak in Samsoms analyse is de klacht van de kiezer dat hij bij beslissingen over de EU niet mee mag praten.

En inderdaad, de PvdA heeft in haar verkiezingsprogramma’s dan ook nog nooit iets noemenswaardig geschreven over democratisering van de Europese Unie.

Daar staat die partij echter niet alleen in. Ook het CDA en de VVD zijn klaarblijkelijk dik tevreden over hoe in Europa hoog over de hoofden van de burger heen benoemd en besloten wordt. Zelfs de zogenaamd eurokritische SP doet in haar verkiezingsprogramma’s geen enkel voorstel om Europa te democratiseren.

Ja, de PvdA en de SP pleiten voor een niet-bindend referendum op nationaal niveau. Maar we weten inmiddels wat dat waard is. En alle vier de partijen zeggen braaf dat nationale parlementen het laatste woord moeten krijgen in de EU. Maar dat is feitelijk al het geval. Wat ontbreekt is juist de democratische controle op het geheel.

Voorstellen voor echte democratisering van de EU vinden we slechts terug bij D66, de Partij voor de Dieren en GroenLinks.

De Partij voor de Dieren gaat het meest ver in de hardheid van haar eisen. De Partij van de Planten gaat inhoudelijk het meest ver, en eist dat het Europees Parlement de baas wordt in Europa, bindende Europese referenda en direct gekozen bestuurders.

Dit soort veranderingen worden door de grotere partijen echter tegengehouden. Vanwaar toch die democratiseringsangst?

Misschien zijn het de trauma’s die onze politici hebben overgehouden aan inspraakrondes. Eindeloze procedures die worden gebruikt door belangengroepen om een beslissing zo lang mogelijk uit te stellen. En wat je uiteindelijk ook beslist, altijd krijg je te horen dat je ‘niet naar de mensen luistert’.

Maar dat is ergens terecht. Een vertegenwoordigende democratie is er omdat burgers nu eenmaal niet de hele dag kunnen vergaderen en stemmen. Zij is er niet om mensen monddood te maken. Als de mogelijkheid om vertegenwoordigers te overrulen ontbreekt, dan is de vertegenwoordigende democratie een dekmantel geworden voor géén democratie.

Een groeiend wantrouwen naar de politiek is niet vreemd zolang mensen niet medeverantwoordelijk worden voor besluiten. Want wat dan rest zijn lange processen tegen de overheid en angstige politici die pas besluiten durven nemen als de markt ze dwingt. Een formule met de democratie als grootste verliezer. En dit is precies wat er fout gaat in Europa.

Met meer directe inspraak zal niet alleen niemand ooit nog kunnen zeggen dat de overheid niet luistert, een bindend referendum kan mits verstandig opgezet zelfs de slagvaardigheid vergroten. Een stemprocedure is immers geen eindeloos gepolder van belangengroepen, maar een besluit van de meerderheid. En zelfs Samsom heeft inmiddels door dat die redelijk kan zijn. Als je maar naar ze luistert.

Politiek Kwarter – Beter Beleggen

COLUMN – Waarin Klokwerk zich verwondert over de selectieve kwaadheid van burgers en de oppositie.

Deze week vond Samsom dat het hoog tijd wordt dat pensioenfondsen, woningcorporaties, banken en beleggers weer gaan investeren in de Nederlandse economie. Voor de oppositie was dit natuurlijk aanleiding om er eens flink op los te twitteren.

Buma beweerde op hoge poten dat Samsom zou strooien met het geld van burgers om de crisis op te lossen. Roemer en Wilders gingen wat korter door de bocht en riepen in koor dat Samsom van God los en totaal de weg kwijt is. De SGP en de ChristenUnie reageerden soortgelijk.

Allen probeerden ze te scoren door zich vrolijk te maken over Samsoms oproep, als was het slechts een echo van Ruttes oproep twee maanden terug. De media deden daar vrolijk aan mee.

Maar daarmee gingen ze helaas volledig voorbij aan wat Samsom zei. Samsom stond niet te smeken, hij sprak over fiscale stimuleringsmaatregelen. En daarbij sprak hij niet zozeer over de beurs van de gewone burger, maar over de kapitaalpotten die in de Nederlandse samenleving aanwezig zijn.

Misschien zou het niet zo gek zijn om over het beheer van die potten eens een wat steviger woord te wisselen. Investeringen bepalen immers hoe de samenleving eruit ziet. In tegenstelling tot wat Roemer schijnt te denken is de overheid lang niet de enige die kan bezuinigen of investeren. Ondanks de crisis hebben we bij de banken en bij de pensioenfondsen nog steeds kapitalen weggezet. Heel veel problemen, waaronder de crisis, hebben alles te maken met de manier waarop wij ons spaargeld investeren.

Misschien mag de kwade burger daarbij in plaats van altijd en eeuwig naar de politiek te wijzen eens wat meer naar zichzelf kijken. Als kiezer mag hij zo mondig zijn als wat en forum na forum dichtgooien met verontwaardigde reacties over het gegraai aan de top, als consument is hij zo mak als een schaap.

Kijk naar hoe we omgaan met ons spaargeld. Er is een hoop woede naar de banken. Die hebben ons met hun bonussen, hun idiote producten en hun drieste investeringen toch maar collectief in de ellende gestort!

Maar zijn we sinds 2008 massaal overgestapt op politiek correct bankieren? Naar banken die zich niet schuldig maken aan handel met bedrijven die belastingen ontduiken en werken met perverse bonusregelingen? Je zou het verwachten. De informatie is zo te verkrijgen en overstappen is makkelijk genoeg.

Maar nee. De meeste mensen bankieren nog gewoon gezellig bij hun oude bank alsof er niets aan de hand is. We beleggen met graagte in roofbouw. Het levert immers wat op.

Maar de troep die het oplevert, daarvan vinden we dat de politiek het op moet lossen. En zonder aan onze centen te komen uiteraard. En klaarblijkelijk ook zonder zich te bemoeien met het beleggingsbeleid.

Het zou de oppositie en de media sieren als ze een volgende keer eerlijk aan durfden te geven dat dit allemaal nét even te makkelijk geredeneerd is.

Politiek Kwartier – JSF-logica

COLUMN – Waarin Klokwerk zich met terugwerkende kracht verwondert over de JSF-discussie.

Deze week zou het JSF-week worden. Met als ondertitel de definitieve ondergang van de PvdA. Maar die kwam er niet. En door het theater van de Algemene Beschouwingen lijkt iedereen alweer vergeten dat Samsom vorige week nog door het oog van de naald kroop.

Maar de rust die Samsom voor zijn partij creëerde is tijdelijk. Het is stilte voor de storm. Over een maand laait de hele discussie vrolijk weer op.

Een volledig bizarre discussie wat mij betreft, waarin de argumenten steeds slechter te volgen zijn.

Wat mij nog het meest bevreemdt, is dat in die hele JSF-discussie nauwelijks werd verwezen naar de inpasbaarheid van onze luchtmacht in die van de militaire bondgenoten. Want laten we eerlijk zijn: Nederland is militair gezien alles behalve autonoom. De reden dat we wat voorstellen in het buitenland is dat we deel uitmaken van grotere bondgenootschappen.

Daarin zitten we overigens bepaald niet slecht. De NAVO is het grootste militaire bondgenootschap ter wereld. De Europese Unie is qua wapentuig de tweede grote politieke macht. Zelfs als Groot-Brittannië niet meedoet, hebben we als EU naar het schijnt een groter leger en meer materiaal dan Rusland en China.

Het probleem met de EU is echter dat ieder land nog steeds doet alsof het volledig autonoom is. Ook Nederland. Een uitgangspunt van het JSF-project is dat onze troepen niet van andere landen afhankelijk mogen zijn voor luchtsteun. Het Srebrenica-trauma, weet u wel. Maar in plaats van eens een boom op te zetten over de zeggenschapsstructuur bij dat soort gezamenlijke missies lopen we nu te debatteren over de aanschaf van een vliegmachine alsof we totaal onafhankelijk zouden zijn van de wereld om ons heen.

Wat me aan de discussie vorige week bijna net zo verbaasde was de redenering van Samsom dat de PvdA-leden gerust kunnen zijn over de aanschaf van het toestel, omdat voor het totale defensiebudget toch niet uitmaakt.

Zelf ben ik ook niet altijd overtuigd van het nut van meedoen aan militaire interventies. Ik durf de stelling wel aan dat de meeste interventies waarin we de afgelopen jaren hebben geparticipeerd als hulp aan het buitenland veel kostbaarder en minder effectief waren dan de altijd zo gehekelde ontwikkelingshulp.

Desondanks ben ik niet mordicus tegen iedere interventie. Zeker wanneer de ambitie van even een democratietje stichten is bijgesteld naar de wens om al teveel wapengeweld te temperen, bijvoorbeeld middels het instellen van een no fly zone, kan een interventie vele mensenlevens redden. Natuurlijk, een algemeen wapenembargo voor regeringen die de mensenrechten niet respecteren zou effectiever zijn, maar daarvoor hebben die lui nu eenmaal een iets te aantrekkelijke portemonnee – en daarom blijft ingrijpen helaas een optie die nu eenmaal af en toe nodig is.

En verder is er natuurlijk een plicht ten opzichte van de bondgenoten die ons beschermen. Ook dat kan ik volgen.

Maar daarvoor hebben we dan dacht ik toch wel goede vliegtuigen nodig, en geen overgesubsidieerd en veel te duur toestel dat op alle fronten net tekort blijkt te schieten. En zelfs als je die mening niet zou delen, dan nog ontgaat het mij volkomen waarom het een argument zou zijn om het weinige geld dat er nog is willens en wetens in een vliegende Fyra te gaan steken.

Enfin, het wordt nog spannend in november…

Bespreking over het ontslagrecht

ACHTERGROND – In een nieuwe serie behandelt Sargasso enkele thema’s die in het regeerakkoord zouden moeten staan. Redacteur Klokwerk kijkt door het raam mee het torentje in waar Rutte en Samsom net zijn toegekomen aan het bespreken van het heetste hangijzer: het ontslagrecht.

Mark: En nu komen we aan het lastigste punt, Diederik.

Diederik: Mm?

Mark: Het ontslagrecht…

Diederik: Ai.

Mark (stroopt zijn mouwen op).

Diederik: Ik vermoed dat je alweer voor de zoveelste keer voorstelt om het ontslagrecht af te zwakken, Mark…

Mark: Mm-mm…

Diederik: Weer een verlaging van de ontslagvergoeding, weer een verzwakking van de rechtspositie van de werknemer…

Mark: Precies wat ik wilde zeggen Didi.

Diederik: Is het voor jullie dan nooit genoeg? Al jaren gaat het stap voor stap achteruit!

Mark: Totdat het ontslagrecht helemaal verdwenen is, is het nooit genoeg, Diederik.

Diederik: Maar je bent ook met stilstand al aan de winnende hand! Er wordt bijna geen vast contract meer uitgeschreven! Over twintig jaar loopt er in heel Nederland toch al bijna geen werknemer meer rond die aanspraak kan maken op een ontslagbescherming of ontslagvergoeding!

Mark: Geef het maar op Diederik.

Diederik: OK.

Mark: Mm?

Diederik: Ik zeg OK, ik geef het op. Als er binnenkort toch geen ontslagbescherming meer bestaat in ons land, dan zetten we er meteen een vette streep doorheen. Hele ontslagbescherming afschaffen zeg ik.

Mark: Wat???

Diederik: Maar onder één voorwaarde.

Mark: En dat is?

Diederik: Simpel. De WW gaat het eerste half jaar naar honderd procent en wordt voor niemand korter dan twee jaar. Bovendien heeft iedereen die zijn baan verliest recht op een maand gratis aanvullend onderwijs.

Mark: Wow wow wow! Jij wilde Sinterklaas gaan spelen?

Diederik: Niet ik, die werkgevers die zo profiteren van het verdwijnen van het ontslagrecht moeten dat dan maar betalen. Die betalen in de ruil voor die streep die we zetten maar een premie die afhangt van het aantal individuen dat per vijf jaar in de onderneming is werkzaam geweest. Zo belast je werknemers die het kortst mensen in dienst hebben het meest zwaar. Da’s eerlijk, nietwaar?

Mark: Heftig…

Diederik: Akkoord of niet?

Mark: Eh…

Diederik: Bedenk wel dat als je het niet doet we nog twintig jaar deze discussie voeren hè. En twintig jaar die vakbonden over de vloer…

Mark: OK, OK…

Diederik: Terwijl zonder ontslagbescherming geen vakbond meer zal overblijven. Waarom dacht je anders dat die lui nog leden kregen?

Mark: OK, OK, ik heb hem.

Diederik: Hahahahahahaha, je trapte erin!

Mark: Wat?

Diederik: Whahahahahaha, je geloofde me echt hè?

Mark: Oh, hahahahahaha, ja!

Diederik: Domoor! Wat zou ik met zoiets tegen al die vakbondslui moeten zeggen? Jullie kunnen naar huis?

Mark: Hahahaha, ja.

Diederik: En wat zou jij tegen de werkgevers moeten zeggen? Jullie hoeven niet meer op me te stemmen, want het doel is bereikt?

Mark: Hahaha, nee, dat gaat niet.

Diederik: En waar zouden wij het de komende jaren nog de actualiteitenprogramma’s mee moeten vullen? Met discussies over de Hedwigepolder soms?

Mark: Hahaha, hou op! Je hebt gelijk. Als we dit soort briljante plannen gaan verzinnen zijn wij zelf binnenkort de werklozen!

Diederik: Precies. En daarom stel ik inzake dit dossier iets anders voor.

Mark: Vertel. En nu serieus he?

Diederik: We verkorten het ontslagrecht zo, dat zowel werknemers als werkgevers net ontevreden zijn…

Mark: Ga door.

Diederik: … en dan laten we de werkgever precies zoals jij in de lente al bedacht had ook nog eens het eerste deel van de WW betalen, zodat de vakbonden extra veel werk hebben om dat los te peuteren.

Mark: Heel goed. Heel goed.

Diederik: Maar daar laten we het niet bij. Om het nog ingewikkelder te maken, gaan we werkgever en werknemer ook nog dwingen om samen een werk-naar-werk plan te produceren voor het ladekastje.

Mark: Hahaha, boef! Maar… daar kan ik dan nog wel overheen! Laten we aan dat werk-naar-werkplan dan ook gelijk allerlei rare kortingen en boetes hangen als een van beide partijen zich daar niet aan houdt.

Diederik: Briljant.

Mark: Zeker. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat we de arbeidsmarkt helder, transparant en flexibel gaan maken.

Diederik: Precies, want zodra we dat doen, is er voor vakbondsmensen en juristen niets meer te doen.

Mark: En evenzo voor politici, Didi.

Diederik: En evenzo voor politici, Mark.

Mark: Borreltje?

Diederik: Ja doe maar. We moeten hier immers nog drie dagen blijven zitten voordat we de mensen vertellen dat we na lang onderhandelen dit plan-op-hoofdlijnen hebben vastgesteld.

Mark: Zeker. Als we op dit dossier na vijf minuten naar buiten komen snapt iedereen dat we de zaak belazeren.