Politiek Kwartier | Dwangarbeid is dwangarbeid

COLUMN – De verontwaardiging van Dennis Boutkan bij het woord dwangarbeid laat precies zien hoe de PvdA haar begrip van arbeidsverhoudingen verloren heeft.

‘Schandig en verwerpelijk’. Zo typeert de Amsterdamse PvdA’er Dennis Boutkan in het Parool de gewoonte van de SP om verplicht werken voor een uitkering te betitelen als ‘dwangarbeid’.

Het antwoord volgde enkele dagen later. Volgens de SP en de FNV is ‘dwangarbeid’ precies het goede woord. Dwangarbeid is arbeid tegen iemands wil, onder dreiging van straf. En het gaat hier om gedwongen werk onder dreiging van het wegtrekken van het laatste vangnet. Duidelijk toch?

Maar… met de term dwangarbeid verwijst de SP naar de tweede wereldoorlog, huilt Dennis. Die associatie lijkt mij echter vooral voor rekening van Dennis. Ga niet je tegenstander een tekort aan ‘historische verantwoordelijkheid’ verwijten als je zelf met de Godwin in de discussie komt, Dennis.

Vervolgens begin Dennis in zijn stuk te zwammen over zijn eigen vakantiebaantjes. Dat was ook niet-leuk werk! Dennis meent dat hij daardoor juist veel geleerd heeft over werkverhoudingen.

Deze Arbeids- en Organisatiepsycholoog moet misschien dan maar weer even terug naar de schoolbanken. De werkverhoudingen van de re-integratietrajecten zijn immers fundamenteel anders dan die bij betaald werk. Dat is nu juist het probleem.

Ten eerste is er het verschil in loon. Van het minimumloon krijgt de ‘re-integrerende’ maar de helft zien. Ten tweede is er een groot verschil in machtsverhoudingen. Of dacht Boutkan nu werkelijk dat een baas in Nederland het recht heeft zijn personeel willekeurig tot 30% op het loon te korten bij wijze van disciplineringsmaatregel? Kom nou. We leven niet meer in de 19e eeuw.

Trots kraait Dennis dat het Amsterdamse beleid er wél voor gezorgd heeft dat 4150 mensen zijn uitgestroomd uit de bijstand. Een claim die hij onmogelijk hard kan maken. Aan te vechten valt hij wel. Het is echt niet aan te tonen dat die mensen zonder die trajecten niet waren uitgestroomd. Tien procent uitstroom is daarbij nou ook niet echt een enorm aantal.

Daarbij komt dat gedwongen werkzaamheden óf verdringing van echte banen inhouden, óf nutteloos zijn. Die verdringing zal Dennis vast ontkennen – heel toevallig dat werklozen vaak werkzaamheden uitvoeren die net een paar jaar terug zijn wegbezuinigd – het nutteloze zal hij verdedigen door te stellen dat de re-integratietrajecten wél leerzaam zijn. Maar uit onderzoek van een onafhankelijke partij blijkt dat de betrokkenen daar zelf een hele andere mening over hebben.

“Het is belangrijk dat mensen weer arbeidsfit worden”, beweert Dennis, hiermee meegaand in de idiote gedachte dat werkloosheid een soort ziekte is. En de sociale dienst is dan een soort dokter, ziet u.

Hier klinkt het geloof in door dat werklozen hun werkloosheid vooral aan zichzelf te wijten zouden hebben. Zeker waar de overheid zelf door bezuinigingen en ‘gratis’ arbeid de werkloosheid doet oplopen is deze stelling gewoon onbeschoft.

Dat er slechts één partij is die niet mee wil gaan in de hedendaagse Newspeak en het beestje gewoon bij naam noemt is de échte schande. De brief van Boutkan is hét bewijs dat het helemaal zo gek nog niet is dat de PvdA in Amsterdam even aan de kant gaat staan. Laat die partij vooral even herbronnen op de betekenis van het woord arbeid, en het werk vooralsnog overlaten aan haar gekke socialistische zusje. En dat dan het liefst zeer binnenkort ook landelijk, a.u.b.

Politiek Kwartier | Leraren in zelfhaat

COLUMN – Hoe de sociale diensten wordt geleerd hun klanten psychisch kapot te maken.

Vorige week maakte ik me nog druk over de sociale dienst in Amsterdam. Re-integratietrajecten mondden daar uit in zinloosheid, omdat iedere kwaliteitsprikkel mist: de trajecten zijn immers verplicht.

Maar elders is het nog veel erger. Afgelopen weekend gaf Vrij Nederland een verbijsterend inkijkje in hoe medewerkers van maar liefst dertig procent van de sociale diensten, waaronder die van Rotterdam, gedrild worden hun klanten te bejegenen.

De trainingen worden verzorgd door ‘het Gilde Netwerk‘, een ongetwijfeld duur betaald adviesbureau dat inzichten uit de sociale psychologie misbruikt voor een ziek spelletje mindfuck. Alle subtiele trucs worden uit de kast getrokken om mensen schuldgevoelens te geven over hun situatie. Doel is expliciet de pijn met de situatie van de eigen werkloosheid te doen toenemen. Door die pijn komen mensen in beweging, is de filosofie. Medewerkers van de sociale diensten worden getraind empathisch te zijn, maar woorden als ‘helpen’ zijn daarbij verboden. Ondersteuning geven mag niet. Zelfs het woordje ‘wij’ is taboe. Jouw werkloosheid is jouw schuld. Doe er wat aan.

Ondertussen spelen de trainers dezelfde spelletjes met de medewerkers van de sociale dienst. Als het jou niet lukt een bijstandsontvanger te activeren, teken je een brevet van onvermogen, wordt hen wijsgemaakt.

Dit wordt dan verkocht als ‘het leren van zelfsturing’. De boodschap is duidelijk. Succes is een keuze. Geen begrip voor achterstand, iedereen is een superman. Pech in het leven, dat bestaat niet. Je bent een loser, en dat krijg je er nou van.

En dit middenin tijden van een groot tekort aan banen, terwijl bekend is dat mensen zonder baan sowieso al meer kans hebben op stress en depressie

Soms is er weinig verschil tussen psychologen en psychopaten.

Met ‘zelfsturing leren’ heeft het bovendien niets te maken. De stoïcijn Epictetus leerde ons:

‘Geef mij de moed te accepteren wat niet in mijn vermogen ligt, de kracht om alles te doen wat in mijn vermogen ligt, en de wijsheid om tussen die twee een onderscheid te maken’.

Er is niets mis met zelfhulp. Maar zelfsturing begint met het onderkennen van je eigen beperkingen. Het meeste menselijk falen komt immers door onrealistische verwachtingen. Het heeft geen zin energie te steken in zaken waar je geen invloed op hebt. Een beter recept voor ongeluk kan niet gegeven worden.

Deze wijsheid mist in de hierboven beschreven geestelijke kamikazecursus volkomen. Bij de trainers en bij de sociale diensten. En nu wordt medewerkers van de sociale dienst geleerd deze wijsheid er ook bij uitkeringsgerechtigden uit te rammen door middel van doorgedraaide Emiel-Ratelbandbullshit. Met het grote verschil dat de Tsjakkagoeroe tenminste nog doorhad dat mensen een goed gevoel over zichzelf moeten hebben om iets te bereiken. De zelfredzaamheidreligie ‘gone bananas’.

Ondertussen luidt Asscher elders de alarmbel: deze maatschappij is overstresst. Daar wil hij een landelijke discussie over beginnen.

Daar lijkt het mij inderdaad hoog tijd voor.

Maar begin met een paar duurbetaalde re-integratiecoaches aan de kant te zetten. De sociale diensten zijn er om mensen te ondersteunen. Als ze dat niet kunnen, dan doen ze maar beter helemaal niks. Een samenleving die bezuinigt op zorgverleners, onderwijsgevend personeel en plantsoenendiensten, maar betaalt voor een cursus zelfoverschatting die grenst aan zinloos sadisme, is de naam samenleving niet waard.

Cynisch genoeg stond het woord “samen” in de cursus dan ook op de verboden-woordenlijst.

Politiek Kwartier | Onder dwang

COLUMN – Mensen proberen te dwingen, dat is vragen om moeilijkheden. 

Met hand en tand verzet de Amsterdamse wethouder Andrée van Es zich tegen de plannen van Jetta Klijnsma om uitkeringsgerechtigden te verplichten vrijwilligerswerk te doen. Vrijwilligerswerk is… vrijwillig, stelt zij terecht. Het beleid van Klijnsma noemt ze kleinerend. Daarbij leidt zulk beleid tot verdringing van echte banen, met meer werkeloosheid als gevolg.

Prima. Maar onlangs bleek uit een artikel in de Volkskrant dat ook aan de behandeling van werklozen in Amsterdam het nodige schort. Mensen worden verplicht deel te nemen aan re-integratietrajecten waarin ze met name zinloosheid ervaren… en zich gekleineerd voelen.

Van Es verdedigt haar beleid door te stellen dat de trajecten geen tegenprestatie vormen, maar in het belang zijn van de personen zelf. Ze zijn gericht op het vinden van een baan. Veel mensen die ver van het arbeidsproces af staan zijn volgens haar gebaat bij het leren van ‘werknemersvaardigheden’. Daarbij hoort dat je ook dingen doet die niet leuk zijn, zoals op tijd je bed uitkomen. Zo wordt bovendien het afglijden naar een isolement voorkomen. Mensen thuis laten zitten is niet sociaal.

Prima. Maar wat zijn de ‘werknemersvaardigheden’ anno 2014 nu eigenlijk? Lees de vacaturesites er maar op na. We moeten dan met name denken aan vaardigheden als zelfstandig kunnen werken, verantwoordelijkheid nemen en pro-actief zijn.

Hoe kan dit bereikt worden onder dwang? In het dagelijkse leven mogen werkgevers hun werknemers absoluut niet zomaar korten op hun loon bij wijze van disciplinemaatregel. En gelukkig maar.

De gemeente Amsterdam dreigt echter met financiële sancties als mensen zich niet volgens de voorschriften gedragen. Burgemeester van der Laan pleitte dit weekend in Buitenhof ervoor de trajecten te verbeteren door mensen ook nuttig werk te laten doen. 

Maar als dat gebeurt, wat is dan nog het verschil tussen de Amsterdamse aanpak en de aanpak van Klijnsma?

Het probleem is het dwangmatige karakter van de trajecten. Er is niets mis met het aanbieden van re-integratietrajecten aan werklozen. Ook al is er een groot gebrek aan werk, dan nog is het nuttig je tijd te besteden aan je ontwikkeling. Een opleiding dien je echter te volgen uit eigen motivatie, eventueel omwille van een beloning, maar nooit uit angst voor straf.

Iedere psycholoog kan vertellen wat de gevaren zijn van al te scheve machtsverhoudingen. Zeker wanneer voor het re-integratiewerk een stichting wordt aangesteld die daarvoor met criminelen werkte, liggen die gevaren op de loer. Bovendien wordt voorbij gegaan aan de wijze les dat aan mensen blijven sleuren de beste manier is om ze slechter te laten presteren. Het is naïef te denken dat deze psychologische wetten voor bijstandsgerechtigden niet gelden.

Mensen die vrijwillig een opleiding volgen, durven kritisch te zijn naar hun docenten. Mensen die op straffe van financiële sancties worden gedwongen een opleiding te volgen, durven dat niet. Verplichtingen en sancties maken van mensen geen kritische en leergierige leerlingen, maar willoze en bange slaven. In plaats van dat mensen geleerd wordt hun eigenwaarde terug te vinden, wordt deze hen door een dreigregime juist ontnomen.

Van Es verkoopt haar beleid met mooie motieven. Helaas maakt zij de fout de illusie te koesteren dat niet de mensen zelf, maar de overheid het best kan bepalen wat goed voor hen is.

Dat dit zou leiden tot de door de Volkskrant beschreven misstanden, daar konden we op wachten.

Politiek Kwartier – Newspeak

COLUMN – Werklozen zijn ziek. Maar ziek waarvan? (Of: hoe de politiek aan constante taalvernieuwing doet.)

Jetta Klijnsma legde het afgelopen weekhet nog één keer uit. Mensen die hun baan verliezen, kunnen nog wel enkele maanden goed functioneren, daarna worden ze ‘ziek’.

Volgens Jetta zijn wij collectief namelijk veel te infantiel om zonder de strakke regelmaat van een vaste werkweek normaal te blijven functioneren. Wie lang thuiszit zonder de heilzame knoet van de werkgever vervreemdt van het verschijnsel collega’s, en verandert vanzelf in een onhandelbaar individu dat nooit meer de weg naar regulier werk weet te vinden. Een zieke man (m/v).

Daar dient de overheid dus in te grijpen met landelijk opgelegde disciplineringstrajecten.

En toevallig snijdt dat mes aan twee kanten. De therapeutisch werkende ‘vrijwilligers’ verrichten immers allerlei nuttige taken, in de mantelzorg of anders als straatveger. En hiermee helpt Jetta haar collega’s weer, die zodoende op allerlei zorg- en andere gemeentelijke taken kunnen bezuinigen door nog meer personeel te ontslaan.

‘Vrijwillig’, dat is newspeak voor dwangarbeid. Dat u de taalvernieuwing maar even bijhoudt.

Wat we hier zien is de giftige cocktail van de ideologieën van de VVD en de PvdA. De VVD houdt ondanks de crisis vol dat de markt perfect is en dat er daarom niet zoiets kan zijn als werkloosheid buiten de schuld van werklozen om, terwijl het betuttelende socialisme van de PvdA ervan uit gaat dat de staat er is om mensen op te voeden. Dit leidt tot een overheid die in tijden dat honderdduizenden gemotiveerde mensen noodgedwongen aan de kant staan, besluit ze als kleine kinderen te gaan behandelen.

Werklozen hebben een groot probleem, ja. Maar dat komt niet door gebrek aan motivatie. Dat komt doordat er geen banen zijn.

Arme mensen zijn ziek, ja. Maar dat komt niet door gebrek aan werk en zingeving. Dat komt door gebrek aan geld.

En wat mensen nog zieker maakt, is een kafkaësk uitkeringssysteem dat in plaats van zekerheid te bieden drijft op de perverse overtuiging dat de mens moet worden aangestuurd met ‘prikkels’. Onder dreiging van strafkortingen worden mensen verplicht om sollicitatiecursussen te volgen voor banen die er niet zijn, alsof een algeheel gebrek aan sollicitatievaardigheden de reden voor de werkloosheid is, terwijl de banen die er nog waren door middel van ‘trajecten’ worden vernietigd.

‘Prikkels’, dat is newspeak voor bezuinigen. ‘Trajecten’, newspeak voor spotgoedkope arbeid.

Maar er zijn lichtpuntjes. Ook commerciële bedrijven kunnen zogenaamde trajecten aanbieden. Voor iedereen zonder werk dus de volgende tip: richt een bedrijf op dat zich richt op het trainen of disciplineren van zogenaamde werklozen, en je loopt binnen.

Want ‘werkloos’, dat is newspeak voor werken onder het minimumloon.

En wie toch aan de verkeerde kant van de streep terecht komt, hoeft eigenlijk ook niet te vrezen. Ons land wordt binnenkort namelijk dusdanig afhankelijk van ‘werkloze vrijwilligers’, dat het binnenkort zinvol is de eerste ‘werklozenstakingen’ te organiseren. Laat al die prikkelende beleidsmakers en re-integratiecoaches die denken dat ze aan het werk zijn zelf hun luiers maar eens verschonen. Eens kijken hoelang ze deze absurde samenleving dan nog draaiende zien te houden.

Ondertussen hoef ik zelf niet maanden op de bank te hangen om aan dit alles een misselijk gevoel over te houden. Vervreemding hiervan lijkt mij echter geen kwestie van ziek worden.

Of ‘ziek’ moet gewoon newspeak zijn voor verbijsterd.