Schaamteloos VVD-populisme

De VVD loopt populisme te bedrijven over problemen met asielzoekers die ze zelf veroorzaakt hebben. 

Onmiddellijk ontruimen!

En paf! CDA en VVD trekken de grote broek aan, en eisen dat Amsterdam de onterecht door asielzoekers en uitgeprocedeerde mensen gekraakte woningen on-mid-del-lijk ontruimt.

Want de wet is de wet en daar moet ook de hoofdstad zich aan houden, nietwaar?

Ja, ongetwijfeld maken deze partijen zich daarmee weer erg populair bij eigenlijk alle burgers met gezond verstand… tenminste voor zover ze niet heel goed zijn ingelezen in die materie. Want laten we wel zijn: wie is er tegen een overheid die de wet handhaaft? Er is niets dat logischer klinkt dan dat, toch?

Fraai staaltje populisme

Helaas, het is een fraai staaltje populisme waar we dreigen in te trappen. Want wie iets meer weet van deze zaak ziet heel goed in waarom het nieuwe college van GroenLinks, D66, SP en PvdA niet meteen wil ontruimen.

Want als er ontruimd wordt (wat nogal wat kost ook), waar gaan die mensen dan heen?

Naar de volgende illegale kraakpartij misschien?

Daar zitten de mensen in Amsterdam absoluut niet op te wachten lijkt mij.

De vorige kraak is uitzonderlijk rommelig verlopen. Mensen die reeds bewoonde huizen inliepen, nieuwe bewoners die hun nieuwe huis voor hun neus gekraakt zagen worden, etc. De media hebben gesmuld van de indianenverhalen. Daar hielp geen charme-offensief van de krakers meer tegen.

Vandaar dat hard optreden nu ook zo populair is.

Het onderliggende probleem

Maar laten we eerst eens nog een stapje terug doen, en kijken waarom deze mensen eigenlijk tot die illegale kraak zijn overgegaan. Het grote probleem waar zij mee zaten, is dat er geen goede oplossing was gevonden voor deze groep mensen.

Want waar gaat het namelijk om? Om een groep uitgeprocedeerde asielzoekers, en mensen die nog in hun asielproces zitten, die al jaren geen goed onderdak hebben, van noodopvang naar noodopvang zwerven, en continu op straat komen te staan… en daarom herhaaldelijk gaan kraken.

De gemeente en het rijk hebben deze groep recent wel onderdak aangeboden, maar alleen als meegewerkt wordt aan terugkeer. En veel mensen van die groep zitten nog in procedure, dus dan is meewerken aan terugkeer iets dat je logisch gezien niet graag wilt doen. Andere mensen in die groep zijn wel weer uitgeprocedeerd, maar hun land van herkomst wil ze niet opnemen. En dus kunnen ze ook niet uitgezet worden: want stel dat Nederland ze letterlijk in het vliegtuig zette, dan nog kwamen ze met datzelfde vliegtuig per kerende post weer terug.

Opvang waarin ‘meegewerkt wordt aan terugkeer’, dat is in die gevallen dus eigenlijk gewoon gevangenschap. En niemand kiest voor gevangenschap, en daarom heeft die groep mensen dus feitelijk geen onderdak. Ze staan op straat.

Bovendien is alle aangeboden opvang ook nog eens géén 24 uursopvang, maar alleen nachtopvang. Overdag worden die mensen op straat gezet, wat leidt tot allerlei onrust in de buurt.

Erfenissen van VVD-beleid

Kijk, dit zijn dan de erfenissen van VVD beleid, van die partij die tijdenlang in het college van Amsterdam heeft gezeten, en ook al jarenlang in de regering zat, en deze situatie willens en wetens heeft laten ontstaan.

We krijgen in de hoofdstad nu eindelijk een college dat die ellende een keer op wil lossen. Het werd tijd! En nu komt de VVD even blaffen dat dit niet zou mogen, en de stad verplicht zou zijn om met de wapenknuppel voor veel geld (want ontruimen kost heel veel gemeenschapsgeld) de problemen nogmaals te verergeren, want ‘de wet is de wet’?

Een beetje de flinke piet uithangen over de ellende die ze zelf hebben gecreëerd nota bene?

Nee, daar zitten de Amsterdammers NIET op te wachten, en daarom wil het college dat nu gevormd wordt eerst een oplossing voor die mensen vinden, vóórdat ze uit die huizen getrokken worden – wat uiteindelijk heus wel gebeurt.

En dat lijkt me helemaal goed. Een college dat niet de populist loopt te uit te hangen over de ruggen van uitgeprocedeerde asielzoekers én Amsterdammers die gewoon veilig willen wonen en niet zitten te wachten op shit op straat, maar eindelijk eens zoekt naar een oplossing voor dit al jaren voortslepende probleem… het werd fucking tijd!

Boetekleed

Laat de VVD in plaats van de populist uithangen het boetekleed aantrekken. Want aan partijen die eerst de zaak in het honderd laten lopen, en daarna een potje gaan meehuilen met de populistische wolven in het bos, daar hebben we helemaal niets aan. Die zijn af, en het is volkomen terecht dat die nu in de stad aan de kant staan.

Laat dat ook landelijk binnenkort ook maar eens het geval zijn. Want landelijk was het allemaal niet veel beter. Eerst de asielopvang in 2015 zo slecht regelen dat overal in het land opstanden uitbreken, en dan een beetje flink gaan doen over je vuile dealtjes met Erdogan, met wie je vervolgens daags voor de verkiezingen een symbolisch ruzie-tje uitlokt, terwijl de daling van de asielinstroom al lang in gang was gezet voordat er ook maar een deal was… de zwendel van de eeuw… Het is allemaal maar weinig fris en verheffend.

Laat alsjeblieft ook in Den Haag over een paar jaar een kabinet aantreden dat niet de zaken laat escaleren om vervolgens te proberen daar zelf een slaatje uit te slaan, maar zoekt naar concrete oplossingen. Dan kan er eindelijk een keer worden puingeruimd in dit land.

De Trump-stemmer wil géén verandering

Om van het populisme te winnen moeten progressieve politici radicaal durven zijn

Opvallend

Wat mij opvalt van veel commentatoren op de winst van Trump, is het herhaalde mantra dat de kiezer voor verandering en tegen de gevestigde orde gestemd zou hebben.

Zo schrijft bijvoorbeeld Rob Wijnberg het bij de Correspondent:

“Een groot deel van het electoraat is de gevestigde orde zó zat dat het bereid bleek te stemmen op een racistische, vrouwen-minachtende, moslimhatende narcist, omdat hij één belofte deed: dat niets bij het oude zou blijven.”

Onzin

Dat is leuk geschreven Rob, maar het is grote onzin. Het is helaas romantisch links wensdenken te veronderstellen dat het de kiezer op Trump daar of Wilders hier vooral gaat om de economische agenda, en de xenofobe agenda dan maar voor lief neemt. Een groot deel van het electoraat heeft helemaal geen moeite met vreemdelingenhaat, of heeft juist daarvoor gestemd, Rob. Juist omdat hun xenofobie op één lijn ligt met hun economische agenda. Juist om er vooral voor te zorgen dat alles juist wél bij het oude blijft. Verder lezen De Trump-stemmer wil géén verandering

De Partij voor Stoere Mensen

De VVD profileert zich als de partij voor stoere mensen. En daar willen veel kiezers nu eenmaal graag bij horen. Maar is stoer wel zo slim?

Waarom stemmen mensen VVD? Sommige kiezers omdat ze er vanuit gaan dat de partij liberaal is, overigens ten onrechte. Anderen zijn nog altijd blinde gelovigen van de vrije markttheorie.

Maar dat zijn niet de belangrijkste redenen. De meeste mensen zijn helemaal niet zo gericht op ideologie. De meesten stemmen met hun gevoel, en vallen voor het imago van de VVD als de partij van het succes en de flinke daad. En dit sentiment wordt momenteel gevoed door de stoere slogans waarmee de VVD momenteel of Facebook en Twitter de kiezer probeert te paaien voordat de echte verkiezingsstrijd losbarst.

We lezen dingen als:

1. Strengere eisen aan migratie!
2. Strengere straffen en minder begrip voor criminelen!
3. Handen uit de mouwen in plaats van hand ophouden!
4. Niet doorschuiven maar aanpakken!

Klinkt goed nietwaar? Simpele en voor de hand liggende oplossingen voor ingewikkelde problemen. Maar laten we deze stoere uitspraken eens onder de loep nemen.

Strengere eisen aan migratie

Met ferme uitspraken tegen immigranten ben je als partij natuurlijk helemaal de bom. Het is inmiddels al druk zat hier, of niet? Zeker, de groep allochtonen in de achterstandswijken kent veel te hoge percentages voor criminaliteit, schooluitval en werkloosheid (ongeveer standaard drie keer zoveel als bij autochtonen, kijk maar na bij het CBS). Geen enkele er meer bij dus! Klinkt logisch, toch?

OK, dat zou een zinvol antwoord zijn, ware het niet dat sinds de jaren 90 de grenzen hier al zo potdicht getrokken zijn als ze met respect voor de internationale mensenrechten maar konden (en zelfs nog ietsje verder).

De problemen met allochtonen die we hebben liggen dan ook niet bij de instroom, maar met name bij de mensen die hier al decennialang zijn. Wil de VVD dit nu echt gaan aanpakken door extra eisen en kinderachtige proefwerkjes aan de grens? En wat heeft dat voor nut als je tegelijkertijd bij binnenkomst de problemen net zo hard creëert, doordat je mensen in een procedure verbiedt te werken of stage te lopen, en ze op straat zet als ze uitgeprocedeerd zijn en niet terug kunnen?

Strenger straffen, minder begrip voor criminelen!

Klinkt ook heel stoer ja, en rechtvaardig bovendien. Laat het ze maar weten, die criminelen, ja toch niet dan?

Jammer alleen dat strenger straffen met name heel erg veel kost, en in praktijk voor het terugdringen van criminaliteit maar weinig uithaalt.

Ieder wetenschappelijk onderzoek en iedere praktische vergelijking wijst uit dat strenger straffen alleen voor lichte vergrijpen misschien werkt (denk aan uw verkeersboete), maar als we wërkelijk iets aan criminaliteit willen doen, we de pakkans moeten verhogen, en ex-criminelen beter moeten begeleiden voor- en nadat we ze vrijlaten, en verder moeten inzetten op preventie: er al bij zijn voordat mensen echt de fout in gaan dus.

Bij het lezen hiervan zullen sommigen in een rechtse kramp schieten. Dit klinkt wel heel erg als een linkse knuffelagenda! Mwah, ik vind lik-op-stuk en sneller ingrijpen niet echt links klinken. En als we het toch wagen criminelen te proberen te begrijpen, dan blijkt het nog logisch ook dat dit pakket beter zou werken.

Echte criminelen denken namelijk als ze hun daad plegen doorgaans helemaal niet na over de hoogte van hun straf. Ze denken als ze al aan een straf denken juist dat ze die wel kunnen ontlopen. Daarbij zijn de mensen die het meest overlast geven nu eenmaal vaak een beetje of een beetje boel verknipt. En een kale gevangenisstraf is dan een goede garantie dat iemand nog gekker weer op straat komt dan dat hij was toen hij eraf geplukt werd – en dus gevaarlijker. Verder is het ook logisch dat we criminaliteit (en dus slachtoffers) beter kunnen voorkomen dan achteraf hard ingrijpen.

Face it: Minder begrip voor criminelen echter betekent in praktijk: minder begrip van criminaliteit. En minder begrip van criminaliteit betekent in praktijk: meer criminaliteit.

… en om dat kracht bij te zetten geeft de VVD beginnende crimineeltjes een leuke bijverdienste door de invoering van de wietpas. Kassa!

Handen uit de mouwen in plaats van hand ophouden!

Klinkt ook al reuze rechtvaardig. Het liefst hadden we inderdaad een maatschappij waarin iedereen aan het werk was en fluitend zijn eigen kostje bij elkaar scharrelde. Daarom wil de VVD ook iedereen aan het werk helpen. Want werk is de beste weg uit de armoede. Nog sociaal ook!

Jammer genoeg is het wel een heel erg loze belofte. Zeker in tijden van crisis kan nu eenmaal niet iedereen een baan vinden. En los daarvan is het te makkelijk gedacht dat we structurele werklozen zomaar aan het werk zouden kunnen zetten. Die lui kunnen niet voor niets al jaren geen baan vinden. In ieder geval niet zonder hulp. Een trap onder hun gat betekent dus in praktijk een trap in de grond.

Nee, schrijver dezes is er echt niet voor om iedereen die niet werkt tot in het oneindige te lopen pamperen of ze maar dood te gooien met voordeeltjes en subsidies. Maar ze continu achter hun kont aanzitten met spierballentaal en loze beloftes aan de kiezer levert ook niets op.

Daarbij is het pijnlijke van deze VVD-slogan dat heel veel mensen die het absoluut niet nodig hebben al jaren hun kolenschoppen vullen met staatssubsidies. Ook wie het echt niet nodig heeft krijgt natuurlijk zijn kinderbijslag, en we betalen natuurlijk allemaal graag mee aan de aflossing van je dikke villa.

Tenenkrommend, omdat veel verdienen en hard werken of zelfs maar veel betekenen voor de samenleving helemaal niet altijd samenhangen. Er is een steeds groter wordende groep mensen is die wel degelijk werkt, maar niet of nauwelijks een minimum inkomen verdient: de werkende armen. Die lui werken echt niet minder hard dan de falende bankemployee met een vette bonus, de handige jongen die het ene na het andere bedrijf naar de gallemiezen adviseert, of de mazzelaar met een rijke papa en mama. De eersten hoeven van de VVD weinig te verwachten terwijl de laatsten door de VVD poeslief worden aangepakt.

Ja, maar rijke mensen betalen wel bijna alle belasting! Zegt de VVD dan. Kunst, dat komt omdat ze ook bijna al het geld binnen harken. Over zijn inkomen tot modaal betaalt een rijk persoon echt geen cent meer belasting dan iemand die niet meer verdient dan dat modaal inkomen.

De partij voor hardwerkende mensen? Neem je moeder in de maling. De VVD is de partij voor de handophouders met de wind in de zeilen, en anders niet. Prima, maar kom er dan ook voor uit, en verschuil je niet achter spierballentermen als “handen uit de mouwen” en “de hardwerkende Nederlander”.

Niet doorschuiven maar aanpakken!

De laatste slogan van het rijtje – we maken het maar even af. Aanpakken? Zoals we zagen kan dit niet slaan op problemen met integratie, criminaliteit en sociale zekerheid. Niet doorschuiven? Eh, slaat dit op milieuproblematiek? Grapje zeker. Op de financiële crisis dan? Problemen met de bonuscultuur? Controle op de banken? Het graaien aan de top van voormalige nutsbedrijven soms? Het democratisch tekort in Europa dan?

De partij van het pappen en nathouden zou meer van toepassing zijn.

De PVV-light: goed voor zware jongens.

Tsja, ik dacht, laat ik er ook maar een #afgekeurdeVVDslogan bij verzinnen. De PVV-light is immers voornamelijk goed voor zware jongens; mensen met een dikke beurs en grote bedrijven.

Vanuit de linkerhoek zet men de VVD dan ook graag weg als de partij van asocialen. Dat is echter te makkelijk. Zeker zijn er mensen die het helemaal niet erg vinden dat het milieu naar de knoppen gaat, de economie na nu afstevent op een volgende crisis, en de sociale voorzieningen worden afgebroken. Als zij maar goed zitten. Maar dat zijn er maar een paar.

De VVD is groot vanwege het imago van harde werkers, mensen die zuinig omgaan met belastingcenten, de problemen flink aanpakken. Ook al rijmt dat niet met de realitiet. Mensen vallen nu eenmaal als een blok voor die stoere soundbytes zoals de VVD ze de wereld in slingert. Yep, sterk reclamebureau ingehuurd. Helaas zijn die slogans niet meer dan gebakken lucht. Er wordt geen probleem mee aangepakt.

Populisme salonfähig geworden

Wie gelooft dat het populisme afgelopen verkiezingen een gevoelige slag heeft gekregen heeft het behoorlijk mis. De verkiezingsuitslag vertoont een Nederland dat hopeloos verdeeld is tussen rechts populisme en centrum-links realisme.

“Het midden heeft gewonnen!” Juichen de kranten. Met name de internationale pers stelt dat in Nederland de common sense weer een beetje lijkt te zijn teruggekeerd na twee jaar populisme en onzinpolitiek.

Arend Jan Boekesteijn gaat nog verder. Hij concludeert afgelopen donderdag in “1 voor de Verkiezingen” dat de gedoogconstructie “gewerkt” heeft in het bestrijden van het populisme. Een slechtere analyse van wat gebeurd is, bestaat niet. De PVV is namelijk niet gekrompen tijdens de kabinetsperiode. Dat gebeurde pas toen het CDA ze uitsloot en het duidelijk werd dat de PVV nooit in een volgende regering zou komen. Een cordon sanitaire; het woord is taboe in Nederland. Maar het is wel de beste manier om populisten aan te pakken, zo blijkt maar weer.

Daarnaast is het populisme absoluut niet dood. Bas Heijne geeft in het NRC blijk van een iets beter begrip van de uitslag. Hij stelt terecht dat het midden niet gewonnen heeft, maar ten onder gegaan is in polarisatie. Resultaat is dat met twee winnende “middenpartijen” coalitievorming alles behalve een makkelijke taak zal zijn. En daarbij is Heijne er bang voor dat waar deze zogenaamde middenjongens water bij de wijn zullen doen, ze een weerloos slachtoffer zullen worden voor populisten op links en rechts.

Populisme

Voor wat de VVD betreft heeft Heijne naar mijn idee groot gelijk. De VVD heeft inmiddels een heel groot deel van de populistische PVV-standpunten overgenomen. Daarbij legde Mark Rutte in de debatten een bijna even groot gevoel voor drama en een bijna even klein gevoel voor realisme aan de dag als de blonde leider. Met inhoudloze slogans, loze beloftes voor lastenverlaging midden in crisistijd en zijn telkens gebroken belofte geen cent meer over te maken naar Griekenland komt hij dicht bij de definitie.

Niet overtuigd? Ach, u wilt toch niet werkelijk zeggen dat u werkelijk gelooft dat er wars van iedere waarschuwing van financiële experts nooit iets zal veranderen aan uw hypotheekrenteaftrek? En wie iets meer weet van criminologie zal u daarbij kunnen vertellen dat strenger straffen alleen maar duur is en de veiligheid niet bevordert.

Populisme is het naar de onderbuik praten van het volk en het een te simpele voorstelling van zaken geven. Pleiten voor makkelijke oplossingen waarvan een expert zou zeggen dat deze niet werkt, maar die natuurlijk wel lekker klinken.

Even los van het VVD programma zelf mag ik toch wel zeggen dat het redelijk objectief vast te stellen is dat Rutte dankbaar gebruik heeft gemaakt van het populisme.

En dan heb ik het nog niet eens gehad over die beschamende waarom-zou-je-nog-werken spot op televisie. Ook tijdens debatten probeerde Mark Rutte politieagenten jaloers te maken op alleenstaande bijstandsmoeders. Om dan nog maar te zwijgen over de suggestie dat Diederik Samsom hier het communisme zou gaan herintroduceren.

Realisme

Over Diederik Samsom gesproken: nu naar de andere kant. Is zoals Bas Heijne suggereert op links hetzelfde gebeurd? Heeft ook de PvdA de radicalere punten van de SP overgenomen en is de partij getrokken naar het links populisme?

Een oppervlakkige analyse zegt ons van ja. Het lijkt erop dat veel mensen op de PvdA hebben gestemd voornamelijk om de VVD tegen te houden en het is zo dat Samsom van het begin af aan meer de nadruk heeft gelegd op de linkse ideologie.

Maar het verhaal aan de linkerkant verschilt op twee belangrijke punten van het VVD-verhaal.

Ten eerste was en is de SP nu eenmaal veel minder radicaal en minder populistisch dan Wilders. Ondanks een over-my-dead-body hier en daar is dat goed te zien aan de standpunten van beide partijen aangaande de EU. Maar ook op andere punten is de SP veel minder radicaal dan de PVV.

Ten tweede, en dat is veel belangrijker, heeft Samsom het niet van Roemer gewonnen doordat Roemer uitgesloten werd door mogelijke coalitiepartners, zoals Wilders gebeurde, maar heeft de PvdA leider zijn positie bereikt door zelf duidelijk een middenpositie te kiezen in de debatten, en te kiezen voor het geluid van het redelijke realisme. Het hele verhaal. Het eerlijke verhaal. Die boodschap.

Ja, maar zijn dat dan geen populistische slogans? Zeker, ook de PvdA maakte gebruik van soundbites en debattrucjes. Samsom was goed getraind en wist daarbij gebruik te maken van zijn charisma. Maar zijn verhaal was gebouwd rond de boodschap dat Samsom ging voor de eerlijke feiten en weigerde om loze beloften te doen. En dat is een wezenlijk verschil.

Tegenover de populist staat de idealist. Hij praat het volk niet naar de onderbuik en is ook niet bang de harde realiteit te benoemen en de kiezer te wijzen op problemen die (nog) niet de zijne zijn. De idealist zoekt de oplossing voor problemen niet bij de hardste schreeuwer, maar bij degene die de meeste kennis bezit. De idealist probeert deze oplossing vervolgens aan het volk te verkopen, door kennis te verspreiden en de kiezer mee te nemen in zijn verhaal. Ook waar dat verhaal moeilijk of onaantrekkelijk is.

Even los van of Samsom inderdaad een eerlijk verhaal neerzette of niet: zijn boodschap was wezenlijk anders dan de geef-de-problemen-een-schop-onder-de-kont-retoriek van de VVD. En daarin is Samsom eerder het tegengestelde van een populist.

De kiezer heeft met een stem op Samsom misschien een stem tegen Rutte willen uitbrengen, maar bovenal was een stem op Samsom een stem tegen het populisme, en voor de redelijkheid.

Helaas kan niet iedere kiezer deze redelijkheid waarderen.

Waarom populisme werkt

Waarom geloven mensen eigenlijk in die leuzen van de VVD? Omdat het verdomd aantrekkelijk is om te geloven dat er makkelijke oplossingen zijn voor moeilijke problemen. De volger van de populist is dol op sprookjes, en dat het uiteindelijk maar sprookjes zijn kan hem niet zoveel schelen.

Los daarvan, volgens mij geloven veel VVD-stemmers Rutte in werkelijkheid ook maar half. De reden dat ze op hem stemden was een andere. Crisis op de arbeidsmarkt, crisis op de huizenmarkt, crisis in de Europese Unie en een milieucrisis: de meeste Nederlanders voelen het persoonlijk niet. Nóg niet in ieder geval. Achter die stoere taal van de VVD zit één belangrijk sentiment: ik ben gezond, ik heb werk, ik heb het financieel op orde en ik heb geen zin om me druk te maken over Europa, de wereld, het milieu, de toekomst of het wel en wee van anderen… dus fuck you. Zeker: de Islam, de EU, de luie uitkeringstrekkers, de socialisten… de populist zoekt altijd een vijand. Maar uiterlijk is de volger van populisten dan wel bang voor boemannen, innerlijk is hij eerder bang voor de realiteit.

Daarom tillen de aanhangers van een populistische partij niet te zwaar aan gebroken verkiezingsbeloften. Waar Bas Heijne bang is dat Wilders weer op zal komen als de VVD gaat tegenvallen, betwijfel ik dan ook of dat gebeurt.

Bij Wilders dachten velen met Boekestijn dat Wilders verantwoordelijk maken en hem zo door de mand laten vallen het beste tegengif zou zijn tegen zijn opkomende partij. Maar dat bleek zoals gezegd niet te werken. Tegenvallende resultaten vormen geen reden om een populist in de steek te laten. Het gaat de kiezer immers niet om de resultaten, maar om de illusie. Daarbij kan de populist natuurlijk altijd de anderen de schuld geven van zijn falen. Dan zijn het de Polen, de Grieken, de luie uitkeringstrekkers of de linkse partijen die het gedaan hebben. Zelfs het feit dat er meer straatterroristen in zijn fractie rondlopen dan in een gemiddelde Nederlandse zijstraat wordt de populist vergeven.

Hoe het populisme dan wel te bestrijden? Wel, Wilders zakte weg in de peilingen toen mensen zagen dat hij door de redelijke meerderheid niet meer serieus genomen werd. Ik denk daarom ook dat het tij pas keert als men stopt met populisten serieus te nemen.

Maar daar zijn we verder van weg dan ooit. Deze verkiezingsuitslag is niet het einde van het rechts-populisme. Integendeel. Het rechts-populisme is afgelopen woensdag officieel salonfähig geworden. We moeten het er maar mee doen.

Een schrale troost: uiteindelijk gaat het niet om de politiek, maar om de resultaten.