Nog veel erger dan dat er bezuinigd wordt op sociale zekerheid, is de manier waarop.
Het is bekend: het kabinet Rutte II wil flink bezuinigen op de sociale zekerheid. Een kleine greep uit de maatregelen:
De bijstand wordt verder omgetoverd in een systeem van boetes en strafkortingen, die worden uitgedeeld aan mensen die zogenaamd niet genoeg hun best doen om aan een baan te komen.
Zeker in een tijd waarin ook gemotiveerde mensen niet aan een baan geraken is het nut hiervan ver te zoeken. Maar het levert geld op.
Veel geld wordt ondertussen al binnengehaald met de vernieuwde fraudewet. Als iemand een verkeerde opgave doet in zijn voordeel, moet hij of zij 200% van dat bedrag terugstorten met het uitgangspunt: schuldig tot het tegendeel bewezen is.
Het behoeft geen bewijs dat door deze maatregel veel mensen die te goeder trouw waren beboet worden, en er ook mensen door in moeilijkheden komen. Maar het levert wat op.
En dan hebben we ook nog de mantelzorgboete: mensen die bij elkaar intrekken om voor elkaar te zorgen mogen driehonderd euro per maand inleveren. Zogenaamd omdat mensen die samenwonen toch zoveel voordeliger uit zijn.
Het is nauwelijks te verdedigen, maar er moest nog een bezuiniging ingeboekt worden.
Deze maatregelen kennen één grote overeenkomst: ze worden verdedigd met argumenten die teruggaan op een beroep op ‘eerlijkheid’, maar leveren het tegendeel op. De bezuinigingen worden niet eerlijk verdeeld maar afgewenteld op enkele mensen die keihard op hun bek gaan, omdat ze onterecht door het systeem als zondebok worden bestempeld.
Daarbij blijft er op deze manier van ons sociale stelsel niets meer over. Het vangnet mag inmiddels niet meer zo heten, want het zit vol met grote gapende gaten. Sociale zekerheid verwordt langzaam tot sociale onzekerheid, met een verregaande afhankelijkheid van de grillen van ambtenaren.
Als dit kabinet er echt op uit was de bezuinigingen op de sociale zekerheid zo eerlijk mogelijk door te voeren, dan had de ballen om alle uitkeringen met een paar tientjes omlaag te brengen. Pijnlijk en hard, maar het zou in ieder geval eerlijker zijn dan de hypocriete manier waarop nu wordt bezuinigd.
Maar nog veel beter zou het zijn te bezuinigen op de uitvoering van ons wezenloos ingewikkelde sociale stelsel.
De bovenstaande ingrepen zijn niet alleen fundamenteel oneerlijk en helpen niemand sneller aan het werk, ze zijn ook duur in de uitvoering en daardoor als bezuinigingen weinig efficiënt. En niet alleen de nieuwe maatregelen kosten veel geld. Dat geldt ook voor oude controlemaatregelen, en dan met name de sollicitatieplicht.
In tijden van grote werkloosheid alle werklozen door ambtenaren laten controleren is ontzettend kostbaar. En dat terwijl de sollicitatieplicht juist in deze tijden volledig zinloos is. Want er staan al honderdduizenden zeer gemotiveerde mensen aan de kant. Door mensen te dwingen nog harder te solliciteren komen er echt niet meer banen bij.
In plaats van het inbouwen van steeds meer zinloze dwang, met steeds meer controles, strafmaatregelen en zinloze prikkels, zou de politiek juist nu moeten streven naar een versimpeling van het sociale stelsel. Daardoor zou dit stelsel niet alleen veel goedkoper kunnen worden, maar ook minder fraude- en foutgevoelig, en daarmee uiteindelijk ook veel eerlijker.
Bovendien zouden we een vangnet houden dat ook echt zo mag heten.
Helaas doet dit kabinet precies het omgekeerde. Met de omgekeerde effecten.