Tag: EU

Veilig vliegen is een recht

Het is tijd voor de EU om veilig vliegen af te dwingen, want als het aan vliegmaatschappijen overgelaten wordt, komt daar overduidelijk niets van terecht

De kogel lijkt door de kerk: ons kabinet voegt wat symboolmaatregelen toe voor het vliegverkeer, om de burger die zich voor het vakantieverpozen in een covidvlucht gaat begeven een extra veilig gevoel te geven: mondkapjes die onvoldoende beschermen en een gezondheidsformulier dat we zelf in mogen vullen. Te belazerd om een werkende maatregel af te dwingen en mensen echt veilig vliegen te bieden. Terwijl dat toch zo makkelijk te regelen zou zijn.

Veilig vliegen? Voorlopig niet

Vliegmaatschappijen mogen hun eigen regels bedenken voor corona, en dat betekent dat luchtvaartbedrijven onder druk van concurrentie voor de goedkoopste maatregelen kiezen, niet voor die het best werken. Echt veilig vliegen in coronatijd zit er daarom nog even niet in.

In de media wordt het gevaar van vliegen bewust op een genante manier gedownplayed. Het verhaal wordt maar voor de helft verteld. Dat massale besmetting in het vliegtuig door de manier van luchtcirculatie niet groot is, geloof ik best. Maar dat neemt niet weg dat mensen elkaar nog wél kunnen besmetten als ze vlak naast elkaar zitten. Het risico bij vliegen zit hem juist in de nabijheid tot de mensen direct om de besmette persoon heen. Een paar dagen terug landde in Griekenland nog een vliegtuig met 12 besmette coronapatiënten.

Sommige bedrijfstakken zijn meer gelijk dan anderen

Het blijkt maar weer eens dat niet alle bedrijfstakken gelijk zijn voor ons kabinet. Met het laten vallen van de anderhalvemeterregel in de lucht wordt de luchtvaart voorgetrokken ten opzichte van theaters, clubs, restaurants en cafés. En dat terwijl die branches in tegenstelling tot de luchtvaart wél gewoon belasting betalen. Belasting betalen of extra staatssteun krijgen: verschil moet er zijn.

Toch zouden we juist nu de bewegingen van besmette personen over de grens heen zoveel mogelijk moeten willen beperken. Waarom dan niet de maatregelen kiezen die daar effectief voor zijn? Die zijn niet zo moeilijk te verzinnen.

De drie maatregelen die echt werken

Met een drietal maatregelen kunnen vliegen veilig en verantwoordelijk maken, te weten:

Eerste maatregel: telkens 1 stoel openlaten tussen passagiers die niet samen reizen.

Dit is gelijk de meest prijzige maatregel, maar het werkt wel. Vliegen kan hierdoor tot anderhalf keer zo duur worden, hoewel deze prijsstijging waarschijnlijk minder hoog is, omdat de meeste vliegtuigen toch al niet vol zaten. Bovendien zijn de tickets nu juist lager dan ooit.

Tweede maatregel: plastic schermen tussen de rijen stoelen.

Hiermee wordt besmetting van voor naar achter voorkomen. In een vlucht waarin mensen letterlijk urenlang in elkaars nek zitten te hijgen lijkt mij dat geen overbodige.

Derde maatregel: geen passagiers toelaten die niet in de laatste 3 dagen negatief getest zijn op covid.

Luchtvaartmaatschappijen kunnen verplicht worden zelf de tests aanbieden. We hebben het dan natuurlijk wel over een echte DNA-test, zoals die in ons land door het GGD wordt aangeboden.

Vliegen naar alle bestemmingen

Met deze drie maatregelen zou vliegen zó veilig worden, en verspreiding via vluchten zou zó onwaarschijnlijk worden gemaakt, dat er eigenlijk geen reden meer zou zijn om welke route dan ook nog af te sluiten. Geen oranje landen meer door corona, want iedereen die reist, is recent getest.

Vliegen wordt bovendien veel comfortabeler als de passagiers tijdens de vlucht geen mondkapje hoeven dragen. Ik geef het u te doen om twaalf uur met zo’n koplap op te zitten. Het wordt na een paar uur echt bijzonder onhygiënisch, zeker als er ook nog moet worden geslapen. Niet iedere vlucht is een korte afstandsvlucht.

Een taak voor de EU

Natuurlijk, deze maatregelen kosten geld, en vereisen nogal wat logistiek. Dat is waarschijnlijk ook een reden waarom ze niet genomen worden. Hoewel er naast geld waarschijnlijk nog een andere reden speelt: vliegen is een internationale business. Als ieder land zijn eigen strenge regels op gaat leggen, wordt vliegen tussen al die landen met verschillende regels praktisch onmogelijk gemaakt.

Maar als vliegmaatschappijen zelf hun eigen regels op mogen stellen, worden de duurste regels uit concurrentieoverwegingen vermeden. Ook als die regels de enige effectieve regels blijken te zijn.

Daarom is hier bij uitstek een taak voor de EU weggelegd. Laat onze landelijke politiek bij de EU pleiten voor een gezamenlijk Europees beleid op vluchten van, naar en binnen de EU. Een beleid dat gericht is op zo weinig mogelijk verspreiding, en op veilig vliegen. Onze burgers – en overigens alle burgers ter wereld – hebben daar recht op. We hebben niet voor niets maandenlang in (gedeeltelijke) lockdown gezeten.

Dit artikel werd eerder gepubliceerd op Joop.nl en Sargasso.nl.

Zeg Ja tegen de export-WW

Een socialere EU, minder valse concurrentie, meer zekerheid voor je eigen burgers en misbruik wordt tegengegaan. Waarom zou je daar in vredesnaam tegen zijn?

Het was weer flink heibel op mijn social-media-tijdlijnen de afgelopen week. Dit keer ging het over de zogenaamde “export-WW”.

De Europese Unie had het in haar botte hersens gehaald iets te willen zeggen over ons sociale stelsel. Nederland zou gedwongen worden werkloze Polen zes maanden geld over te maken. Met die doekoe uit Holland komen ze natuurlijk nooit uit hun Poolse hangmat. Bovendien is het een open uitnodiging tot fraude. Dat is hoe een aantal Nederlandse politieke partijen het voorstel voor ons geframed hebben. Maar als je het voorstel zelf goed bekijkt is het niet alleen rechtvaardig, maar ook heel goed voor Nederland.

Hoe wordt de WW opgebouwd?
In ons land krijg je WW als je minstens 26 weken bij dezelfde werkgever hebt gewerkt, en dit werkverband buiten jouw schuld om beëindigd is. Iemand die zelf ontslag neemt, krijgt dus geen WW. Die uitkering krijg je vervolgens voor drie maanden. Voor ieder jaar dat je extra gewerkt hebt echter krijg je één maand WW extra. Voor zes maanden WW, moet je dus drie jaar en 26 weken gewerkt hebben, én premie hebben betaald.

Nu is het daarbij zo dat als je na je ontslag naar het buitenland vertrekt, je je WW voor drie maanden kan houden. Omdat dit in ieder land natuurlijk weer anders is geregeld, wil de EU onder andere dat gaan harmoniseren.

Controleren
Om te beginnen: als je drie-en-een-half jaar premie hebt betaald, dan is zes maanden doorbetaald krijgen toch heel redelijk? Mij lijkt het van wel. Natuurlijk, ik begrijp dat het niet de bedoeling is dat Polen hier telkens 26 weken komen werken en dan drie maanden met vakantie gaan. Maar dat is niet wat hiermee wordt veroorzaakt. Het gaat om mensen die drie jaar extra gewerkt hebben, en dan drie maanden extra WW doorbetaald krijgen. Is dat zo onrechtvaardig?

Het argument dat mensen in het buitenland moeilijker door het UWV te controleren zouden zijn, slaat bovendien nergens op. Het UWV controleert WW’ers namelijk standaard het eerste half jaar niet of nauwelijks, en nodigt ze het eerste half jaar vaak niet eens uit op gesprek. De meeste mensen gaan na een paar maanden namelijk vanzelf wel aan het werk.

Maar, onderzoek wijst uit dat Polen die met een WW naar huis gaan minder snel aan de bak gaan dan Nederlanders. De kosten van deze maatregel voor Nederland worden op 10 tot 30 miljoen euro per jaar geschat. Op het totale WW budget van 3,5 miljard is dat echter een schijntje. Bovendien is het een koopje, gezien de voordelen die de nieuwe EU raamwetgeving Nederland en de Nederlanders gaat bieden.

Voordelen
Om te beginnen: die rechten op een half jaar doorbetaling krijgen Nederlanders die in andere Europese landen werken natuurlijk óók. En dat zijn nogal wat mensen. Daarbij kunnen Nederlandse werknemers als ze ontslagen worden het met deze regels makkelijker in het buitenland gaan proberen. Veel meer kansen dus. Alleen maar winst.

En last but not least: als iedereen in de EU recht op zes maanden inkomenszekerheid krijgt, worden eindelijk de verschillen in de sociale zekerheid in de EU een beetje naar boven rechtgetrokken. Dit laatste is nu juist het doel van die hele wet en dat is enorm goed nieuws voor iedere Nederlander die zich zorgen maakt om valse concurrentie op de arbeidsmarkt. Gelijk loon voor gelijk werk wordt de norm. Dus minder-minder-minder goedkope Polen die hier de banen wegkapen.

Bovendien staan er in het hele pakket nu juist ook een aantal regels die het zogenaamde ‘uitkeringstoerisme’ bemoeilijken. Zo moet die Pool die na 26 weken alweer naar huis gaat voortaan eerst een maand op zijn geld wachten.

Stemmingmakerij in de kamer
Waarom zou je daar in vredesnaam tegen zijn? Een socialere EU, minder valse concurrentie, meer zekerheid voor je eigen burgers en misbruik wordt tegengegaan. Allemaal voordelen, en het kost in praktijk (bijna) niets. Hier tegen protesteren is een klassiek geval van penny-wise-pound-foolish.

Laat het echter aan onze politici over om hier toch stemming tegen te maken. Ook de media schreeuwen moord en brand. Alleen Trouw durft er nog een klein kanttekeningetje bij te plaatsen. Voor de rest is het getoeter van vooral rechtse media natuurlijk weer oorverdovend, maar ook meer links georiënteerde kranten gaan in de nationalistische stemmingmakerij mee.

Van één argument dat in die storm gegeven wordt breekt mijn klomp pas echt: Omdat er geld naar het buitenland gaat met zo’n maatregel, zou het slecht zijn voor ‘het draagvlak van de EU’. Dus nadat het hele parlement de EU weer eens onterecht als boeman afschildert,
wagen onze dappere ‘waakhonden’ het te roepen dat de maatregel ‘slecht zou zijn voor het draagvlak binnen de EU’. Ongelooflijk.

Dit artikel verscheen eerder op Joop.nl en in langere versie op Sargasso.nl.

Een Europees leger is goedkoper, veiliger en effectiever dan verhoging defensiebudget

Om militair zelfstandig te worden dienen de EU landen hun defensieuitgaven niet omhoog te brengen, maar hun militaire apparaat centraal te organiseren.

Te weinig geld?

Het is een gedachte die je de afgelopen tijd wel vaker hoort: de Europese landen geven veel te weinig geld uit aan defensie. De NAVO zou voornamelijk op Amerikaanse investeringen draaien, en de Europese staten nemen hun verantwoordelijkheid niet. De cijfers lijken dat te onderstrepen: Gemiddeld geven de Europese lidstaten nog niets eens 1,5 procent aan defensie uit, terwijl de Verenigde Staten 4% van haar begroting aan defensie uitgeeft. Een NAVO-afspraak gaat uit van 2%.

Zo beschouwd lijkt het volkomen logisch te stellen dat de EU-landen meer geld aan defensie zouden moeten gaan besteden. De meeste partijen hebben die mening dan ook. Alle partijen, behalve de SP, GroenLinks en Denk, vinden dat er de komende jaren meer geld naar defensie moet. De opmerking van Trump dat hij een NAVO lidstaat die niet aan zijn investeringsverplichting voldoet niet meer te willen beschermen heeft veel mensen wakker geschud. De EU wil zichzelf kunnen verdedigen.
Verder lezen Een Europees leger is goedkoper, veiliger en effectiever dan verhoging defensiebudget

Laffe paniekzaaierij over pensioenen

“Klijnsma heeft onze pensioenpotten aan Europa verraden! Al ons spaargeld verdwijnt binnenkort naar het buitenland, en dat in een proces van één dag!”

Met dit soort gejank wierpen de bloedhonden van GeenStijl zich daags na de Brexit op de voor hen kennelijk onbegrijpelijke Europese pensioenrchtlijn. Vele rechtse blogjes volgden. Maar ook het CDA voert een soortgelijke campagne, en de SP doet vrolijk mee. Veel van mijn linkse vrienden trappen erin en delen de klacht op de sociale media. Maar wat is er aan de hand?

De klachten

De klachten zijn helder. Onze pensioenen worden aan Europa verkocht. In een dreigende richtlijn wordt bepaald dat onze pensioenen de markt opgegooid worden. Deze richtlijn, die zonder enige aankondiging uit de donkerste krochten van de EU werd opgeboerd, werd slinks op de dag dat iedereen vol was van Brexit naar de kamer gestuurd: binnen één dag beslissen aub, tekenen bij het kruisje.

De eurofiele makke schapen van VVD, PvdA, GroenLinks en D66, die stemden natuurlijk weer braaf voor. Maar CDA, PVV en SP komen als vanouds weer op voor uw belangen, en voeren nu campagne op de sociale media. Te laat natuurlijk, maar het is belangrijk dat u weet door wie u verraden wordt: er komen immers verkiezingen aan volgend jaar.

Verder lezen Laffe paniekzaaierij over pensioenen

EU haalt met Turkije het paard van Troje binnen

Met het aankomende verdrag tussen de EU en Turkije ondermijnen de Europese regeringsleiders de mensenrechten op korte en lange termijn, en geven zij extreem rechts de wind stevig in de zeilen. Dat moet anders.

De details dienen nog te worden uitgewerkt, maar het ziet ernaar uit dat de EU en Turkije aankomende week een verdrag over de vluchtelingen sluiten. De gevaren van deze deal zijn enorm. Om te beginnen het gevaar dat het aantal vluchtelingen eerder zal toenemen dan afnemen. Maar belangrijker: hier worden de mensenrechten geofferd aan blinde paniek en populisme. Niet alleen nu, maar voor de hele toekomst. Met een ondemocratisch Turkije haalt de EU namelijk niet minder dan het Paard van Troje binnen. Want wat is afgesproken?

Terugsturen

Ten eerste dat iedere vluchteling die vanuit Turkije illegaal naar de EU oversteekt zonder meer wordt teruggestuurd. Dit is de reden waarom mensenrechtenorganisaties als Amnesty International hier hun bezwaar tegen uitspreken. In Turkije zijn vluchtelingen niet veilig. De mensenrechten worden in dat land niet gerespecteerd, mensen worden opgesloten onder erbarmelijke omstandigheden en teruggestuurd naar onveilige gebieden. Bovendien is het land zelf in een burgeroorlog verwikkeld met de Koerdische minderheid. Teken daarom vooral de petitie van Amnesty tegen deze deal.

Opnemen

Ten tweede is afgesproken dat voor iedere vluchteling die teruggestuurd wordt, de EU er één legaal opneemt. Dit klinkt als het menslievende gedeelte van de deal, maar hier zit ook het grote gevaar in. Turkije verbindt zich eraan ervoor te zorgen dat zo min mogelijk mensen illegaal oversteken, maar wordt per illegale oversteek zo feitelijk beloond. Als het de bedoeling zou zijn om illegaal oversteken te prikkelen, dan had er geen betere deal gesloten kunnen worden. Binnen de kortste keren zullen we horen van beroepsoverstekers, die heen en weer pendelen tussen de EU en Turkije om daarvoor geld te ontvangen van de volgende wachtende asielzoeker, oogluikend toegestaan door de Turkse overheid. Ondertussen zal de illegale immigratie gewoon doorgaan, alleen zullen de illegale immigranten zich niet meer in Griekenland aanmelden, maar in een volgend EU-land, zodat niet duidelijk is dat de immigranten via Turkije kwamen. Of dachten we werkelijk dat smokkelaars zich iets aantrokken van wetten? Wie dat denkt heeft zijn hersens op het nachtkastje laten liggen.

Toetreden

Ten derde de belangrijkste afspraak: de EU heeft afgesproken dat Turkije versneld toe zou mogen treden, juist terwijl Turkije weer steeds minder respect blijkt op te brengen voor de mensenrechten, en harde slagen maakt in het beperken van de persvrijheid. Met dit Turkije haalt de EU het paard van Troje binnen. De EU zou een unie moeten zijn van mensenrechten en democratie. Dat de lidstaten, en dan vooral de nieuwe lidstaten, daar continu een loopje mee nemen, is sowieso al een groot probleem. Met Turkije in de club zullen deze waarden binnen de EU definitief op de achtergrond raken. Het project EU als mensenrechtenproject is daarmee definitief mislukt. Dan blijft nog slechts een (falende) economische Unie over.

Goed nieuws voor Extreem Rechts

De reden waarom de EU-leiders dit verdrag willen is uit blinde paniek, uit angst voor de vreemdelingenhaat van extreem rechts in eigen land. Zij durven niet pal te staan voor de opvang van vluchtelingen, en willen liever extreem rechts de wind uit de zeilen nemen, door met de extreem rechtse wind mee te waaien, althans, gedeeltelijk. Zij roepen dat de verzorgingsstaat onder druk zou staan door asielzoekers. Maar dit is gezien de kostenverhoudingen van de verzorgingsstaat en asielzoekers flagrante onzin. Zij roepen dat de meeste asielzoekers economische vluchtelingen zouden zijn. Dat wordt door alle officiële cijfers glashard tegengesproken.

Dit is de aller domste strategie mogelijk. Door mee te waaien met de extreemrechtse propagandamachine wordt het draagvlak voor extreem rechts alleen maar vergroot. Bovendien zijn mensen die neigen naar nationalistische en xenofobe partijen van vrijages met Turkije allerminst gecharmeerd, net als van het legaal toelaten van vluchtelingen. Als het de Europese leiders erom te doen was geweest hun eigen positie te ondermijnen en extreem rechts te laten groeien, dan konden ze kortom niet beter bezig zijn dan nu.

Alternatief

Waar de EU leiders zich mijns inziens mee bezig zouden moeten houden is de vluchtelingenstroom, die een feit is, in goede banen leiden. Een goede opvang en een snelle beoordeling van de asielaanvragen, zodat snel de echte vluchtelingen hun rechten krijgen, en eventuele ‘economische vluchtelingen’ duidelijkheid. En vooral een snelle en goede integratie stimuleren, want niemand zit te wachten op nog een probleemgroep in de samenleving.

Daarbij zouden de regeringsleiders het zichzelf gemakkelijk kunnen maken door gebruik te maken van de initiatieven voor de opvang van vluchtelingen van onderop, die gelukkig veel talrijker zijn dan de protesten tegen vluchtelingen, in plaats van als een stel autisten de vluchtelingen te behandelen als een trafficprobleem, en daarmee de weerzin voor hun beleid onder zowel tegenstanders, vrijwilligers als vluchtelingen zelf aan te wakkeren. En natuurlijk door zich vooral verre te houden van het verspreiden van regelrechte leugens en het zaaien van zinloze paniek.

Ook zouden regeringsleiders zich eens mogen gaan afvragen waar vluchtelingen eigenlijk vandaan komen. Vluchtelingen vluchten voor bombardementen, en die worden ook door EU-landen uitgevoerd. Vluchtelingen vluchten voor onderdrukkende regimes, en die worden door EU-landen middels de oliehandel gefinancierd, en middels de wapenhandel van wapens voorzien. De EU zou zijn eigen verantwoordelijkheid daarin moeten nemen, door handel met dictatoriale regimes moeten stoppen, en te koersen op 100% eigen energie-opwekking.

Tenslotte zou de EU haar eigen grondvesten, met name haar grondvesten van democratie, mensenrechten en persvrijheid eens wat meer onder de loep mogen nemen. In plaats van dat nieuwe lidstaten oogluikend worden toegestaan, zouden lidstaten die daar nu al een loopje mee nemen de wacht moeten worden aangezegd. Daarbij mag de EU sowieso eens flink gaan herbronnen op haar eigen democratische gehalte, want dat hier van alles mis mee is blijkt keer op keer. Waar het de EU vooral aan ontbreekt is directe inspraak, en inspraakorganen met volledig mandaat op EU-niveau, waardoor de bevolking volkomen terecht het gevoel krijgt dat de EU vanuit achterkamertjes geregeerd wordt. Dit ondermijnt het draagvlak voor iedere maatregel en daarmee ook de effectiviteit.

De noodzaak om dit alles aan te pakken is nog nooit zo hoog geweest. In plaats daarvan bakken de regeringsleiders dit gedrocht van een verdrag. Je moet maar durven.

Het vluchtelingenvraagstuk opgelost

Een goede oplossing voor het Europese vluchtelingenvraagstuk is niet zo moeilijk te verzinnen. Hoe dan? Laat lidstaten geld verdienen met een goede opvang.

Het vluchtelingenvraagstuk houdt de EU nu al een jaar lang bezig en een oplossing wordt maar niet gevonden. De reactie die Nederlandse politici vooral gaven is paniek zaaien. Om het hardst lopen ze te gillen dat we “overspoeld” worden, “het niet aankunnen”, en dat “de verzorgingsstaat in gevaar is”. Het is overtrokken onzin, en daarbij heeft uiteindelijk helemaal niemand hier iets aan. Verder komen ze met waanzinnige plannen om “de grenzen dicht” te gooien of om vluchtelingen terug te sturen. Daarmee belazeren ze het publiek. Dichte grenzen, opvang in de regio, terugsturen, dat is al decennialang staand Europees en Nederlands beleid. De grenzen kunnen simpelweg niet méér dicht zijn dan ze al zijn, tenzij we met scherp op mensen gaan schieten. Wie daarvoor is, die moet vooral op een fascistische partij stemmen, waarvan er in ieder Europees land wel één aanwezig is. Van andere partijen en burgers mag ondertussen wel wat meer realiteitszin geëist worden, en een voortvarende aanpak van het probleem.

Oorzaken wegnemen
Helaas is de EU-top ondertussen bezig zich meer afhankelijk te maken van de dictator Erdogan, door de opvang aan hem over te laten, en hem daarvoor te willen belonen. Ook dit is een doodlopende weg, omdat Turkije nu eenmaal geen land is dat de mensenrechten respecteert en het laat zich ook niet controleren. Het subsidiëren van de regering Erdogan is gezien de houding tegenover de mensenrechten van dit regime ook het laatste wat we zouden moeten willen. Een doodlopende weg.

Zolang de oorlogen om de EU heen niet beëindigd zijn en de onderdrukkende regimes niet vervangen zijn door regeringen die respect hebben voor de mensenrechten, blijven er vluchtelingen komen. Dat is gewoon een feit. We kunnen proberen de wereld om ons heen wat mooier te maken, door bijvoorbeeld onze eigen energie op te wekken en al helemaal geen wapenhandel toe te staan met foute regimes, zoals bijvoorbeeld dat van Saoedi-Arabië. Maar ook als we dit zouden doen was er daarmee nog geen wereldvrede. We kunnen daarover gaan jammeren, maar daarmee komt een oplossing geen stap dichterbij.

Opvang regelen
Wat wij nodig hebben om de instroom van de asielzoekers op te vangen, zijn politici die serieus werk maken van de opvang die noodzakelijk is zolang de asielinstroom er eenmaal is. Merkel is één van de weinigen die dat doet. In ons land zijn het Jesse Klaver en op enige afstand daarvan Pechtold en Roemer die bepleiten er dan maar het beste van te maken. Helaas hebben deze politici last van de lafheid van de anderen, hun collega’s binnenlands, maar vooral die uit andere landen. Want zolang niet iedereen zijn steentje bijdraagt zijn de aanpakkers als Gekke Gerrit, die ongewild ook het vuile werk van anderen opknapt.

Sommige partijen, zoals de Europese Groenen, stellen daarom voor om lidstaten te verplichten hun deel aan de opvang bij te dragen. Maar daar zullen zij nooit de handen voor op elkaar krijgen, want de lidstaten willen er niet mee instemmen dat ze zelf gedwongen worden. Met name de staten die nu al weigeren hun steentje bij te dragen zullen dat niet doen. Maar ook andere landen zijn niet happig op het inleveren van weer een stukje soevereiniteit.
De lidstaten die wel aan opvang doen, doen dat ondertussen met flinke tegenzin en kiezen voor de slechtste aanpak mogelijk: het zo sober mogelijk opvangen van vluchtelingen, in de hoop dat die dan liever naar een andere lidstaat gaan. Het zorgt voor slecht geïntegreerde mensen in heel de EU en dat is nu juist de grootste bedreiging van die vluchtelingenstroom. Sobere opvang bieden uit angst voor slecht geïntegreerde vluchtelingen is een selffulfilling prophecy. We graven daarmee ons eigen graf.

De oplossing
Niemand lijkt de oplossing te zien voor deze patstellingen, terwijl die eigenlijk toch zo eenvoudig is. Laat de EU niet Erdogan subsidiëren, maar de eigen lidstaten. En laat niet de lidstaten, maar de EU zelf betalen voor de opvang, beoordeling en integratie van de nieuwkomers.

Zie het zo: een land dat erin slaagt die dingen te regelen, krijgt daarvoor subsidie van de EU. Daarbij is het van belang dat de EU strenge eisen stelt aan de snelheid en kwaliteit, en daarop controleert. Denk dan aan controles op het snel beoordelen, het verkrijgen van voldoende taalniveau, een examen mensenrechten en het vinden van huisvesting. Hoe die zaken bereikt worden is dan aan de landen zelf. Maar lidstaten die erin slagen dit voor nieuwkomers te regelen krijgen daarvoor betaald en wel zoveel dat de gemaakte kosten ruimschoots vergoed worden.

Onafhankelijkheid
Veel lidstaten zullen binnen de kortste keren staan te dringen deze opvang te regelen, want het betekent werkgelegenheid en werk is nu juist datgene waaraan het veel landen ontbreekt. De lidstaten die liever niet aan het integratiebeleid meedoen kunnen zich dan aan die plicht onttrekken zonder scheve ogen te krijgen. Helemaal mooi zou het zijn als de EU haar budget ook onafhankelijk van de lidstaten krijgt, zodat er ook geen gemopper meer is over de bijdragen van landen aan de EU en de interne verhoudingen van de afdrachten. Dat kan door een EU-accijns op brandstof in te voeren zoals D66 laatst voorstelde, of door simpelweg de accijnzen voor de import voortaan door de EU te laten innen.

Natuurlijk, tenzij de EU op een ander gebied bezuinigt (landbouwsubsidies?) brengt dit een netto lastenverzwaring met zich mee. Maar in ieder geval hoeft er dan geen subsidie meer naar Turkije. Bovendien is het geld dat nodig is om vluchtelingen op te vangen – vergeleken met de nationale begrotingen – peanuts, en die moeten we dan maar voor het oplossen van een crisis en het stimuleren van de werkgelegenheid overhebben. Gratis oplossingen bestaan niet. Het wachten is op politici met de eerlijkheid en de moed om dat naar hun kiezers te brengen, en kiezers die beseffen dat politici die anders beweren niets dan leugenachtige lafaards zijn.

Dit artikel verscheen eerder op Joop.nl.

De mythe van de dichte grens

Nog steeds gonst in Europa en Nederland de mythe van de dichte grens en opvang in de regio. Als de grenzen maar dicht gingen en de regio zijn verantwoordelijkheid nam, dan kwamen hier geen asielzoekers, dat klinkt logisch, toch? In Nederland wordt dit idee dan ook niet alleen door Wilders gevoed, maar ook door de VVD, door het kabinet, Buma praat erover mee, etc. Eigenlijk iedereen.

GroenLinks? Serieus?

Het kolderieke ondertussen is: iedereen loopt de ander ervan te beschuldigen de grenzen ‘wagenwijd open’  te willen zetten. Wilders verwijt het Zijlstra, Zijlstra verwijt het Rutte, Rutte verwijt het de PvdA en iedereen verwijt het GroenLinks. Terwijl die laatste partij nooit aan het roer heeft gestaan en de laatste jaren niet veel meer heeft klaargespeeld dan een stel soldaten met een doos playmobil naar Afghanistan sturen. De leider daarvan houdt momenteel alleen nog maar vage verhaaltjes over het “economisme” die de kiezer schitterend blijkt te vinden, maar waar hij zelf ook niets concreets uit kan afleiden. In praktijk pleit niemand voor het wagenwijd openzetten van de grenzen, zelfs GroenLinks niet. Ook Merkel pleit daar niet voor, maar iedereen geeft elkaar ervan de schuld. Terwijl natuurlijk niemand de schuld heeft.

De regio dan?

Maar dan de nieuwste redenering: mensen die verder vluchten dan het veilige buurland, dat zijn economische vluchtelingen. Laat ik helder zijn: dat is natuurlijk in zekere zin waar. Het probleem is alleen dat je met zo een redenering staatsrechtelijk gezien niet zoveel kan. Die mensen die nu uit Syrië vluchten en waarvan half Nederland vindt dat ze in Turkije zouden moeten blijven, zijn ook in Turkije bepaald niet welkom. Daar in ‘de regio’ heeft men al iets van 95% van de vluchtelingenstroom op te vangen, en daar hebben ze het echt te druk mee om zich ook nog gaan te bekommeren om onze vijf procent. Sterker nog, ze bekommeren zich niet eens echt om die 95%, en zijn met hele andere zaken bezig – waarover later meer. Op zich ons probleem niet zou je zeggen, maar helaas is het daardoor onmogelijk om vluchtelingen uit Syrië ‘terug’ te sturen naar Turkije. Ze zijn immers net zo min burgers van Turkije als van de EU, ziet u. Dus dat gaat niet zomaar lukken.

Goed. Dan zijn er logisch gezien twee mogelijkheden: de Turken omkopen, of de mensen aan de grens tegenhouden. Het laatste probeerden we dus al de afgelopen twintig jaar. Lukte dat? Niet echt. Vooral de zuidelijke Europese landen kunnen daarvan meepraten. Ligt dat aan de inzet? Dat kan je toch niet zeggen. Er is een enorme berg geld gegaan naar grenspatrouilles, maar het enige effect daarvan bleek meer doden aan de grens en gewetenloze smokkelaars die schathemeltjerijk werden. Niet echt het effect waar iemand op zat te wachten zou je zeggen

Oude Griekse wijn in nieuwe zakken

Het tegenhouden van mensen die vinden dat ze in nood zijn is kortom nog niet zo gemakkelijk. En nu het er in de regio over de Europese grens nog een stuk instabieler op wordt dan het toch al was, blijkt er dan ook geen houden meer aan. Het cynische is dat iedereen dat trouwens had aan kunnen zien komen. De huidige ‘massale instroom’ is niet van dag op dag ontstaan want de oorlog in Syrië is ook niet van gisteren. Het feit wil dat in Italië en vooral Griekenland de vluchtelingen al tijden met bosjes op de eilandjes bivakkeerden, en op een gegeven moment barstte de bom.

Het is niet dat die mensen al tijden die tijden in de EU waren, we wilden het gewoon nog even niet zien. Maar de problemen ontkennen is zelden een goede manier om ze op te lossen, en de Grieken, toch al niet zonder eigen problemen zo u weet, hadden het er op een gegeven moment wel een keer mee geschoten voor ons de hete kastanjes uit het vuur te halen, en vandaar dan plots die ‘vluchtelingencrisis’ en iedereen reageert als volkomen overvallen, wat naast de kwaliteit van de opvang de sfeer ook niet bevorderd heeft. Dit ontkenningsbeleid heeft de EU en Nederland kortom van de regen in de drup geholpen.

Complicerende factoren

Opvang in de regio dan. Het idee is mooi, en dat meen ik zonder cynische ondertoon. We richten voor een fractie van het geld dat het hier zou kosten in Turkije een vakantieparadijs op voor vluchtelingen (denk: Alanya, dat is tenslotte ook goedkoper dan Center Parks). Geen linkse knuffelaar kan daar tegen zijn, zeker niet als we er met goedkeuring van nota bene de VVD nog wat mensenliefdesubsidie tegenaan mogen smijten. Alleen de praktijk is wat weerbarstiger, want voor dat plan zouden we niet alleen dat vakantiepark moeten financieren maar ook Erdogan om moeten kopen met veel geld en politieke gunsten en dat kon nog wel eens een kat in de zak blijken, sterker nog, dat blijkt het al te zijn. Die man krijgt al zijn hele leven subsidies om de mensenrechten in eigen land te bevorderen en veegt daar lachend zijn reet mee af om het vervolgens in zijn kontzak te steken: en bedankt! Terwijl Amnesty verontrust rapporten volschrijft over door de EU gesubsidieerde vluchtelingenkampen in Zuid Turkije die meer op martelkampen lijken is Erdogan bezig zijn eigen oorlog tegen de Koerden uit te vechten die hij als het puntje bij paaltje komt nét even wat irritanter vindt dan IS, en daarin verschilt hij overigens geen haar van zijn voorgangers.

Helaas is hij daarbij niet de enige complicerende factor. In praktijk zijn in ‘de regio’ inmiddels namelijk niet alleen maar een gekke dictator en een aantal van de pot gerukte relifanaten met elkaar in conflict, maar inmiddels ook de PKK, de VS, Iran, Irak, Rusland, Saoudi Arabië en dus Turkije, en allemaal met verschillende en helaas tegenstrijdige belangen. Rusland sluit vriendschap met Assad voor zijn eigen belangen, de VS met de Koerden, Erdogan vindt de Soenitische IS dan weer minder erg en de rest heeft ook zijn volkomen eigen agenda. De ‘regio’ is daarmee nu zelf rampgebied geworden en stroomt over van de burgers die met de situatie in de regio eufemistisch gesteld inmiddels wel even klaar zijn en net zo hard op de vlucht zijn voor Turkse, Russische, Amerikaanse en Europese bombardementen op onder andere IS, als voor IS zelf.

De oplossing dan

De oplossing hiervan? Die is even simpel als onhaalbaar. Wat zou moeten gebeuren, is dat iedereen die feitelijk niets liever wil dan dat die situatie stopt de handen ineen slaat en een kordon van blauwhelmen steunt dat strak om de gebieden wordt gelegd waar die consensus er nog niet is. Er wordt boven die gebieden vervolgens een no-fly-zone ingesteld voor alle nationaliteiten, geen enkele uitgezonderd, en er worden zeker geen bombardementen uitgevoerd of vuile bondgenootschappen gesloten. Het laatste wat er in die gebieden geïmporteerd mag worden zijn wapens, en het laatste wat er uit die gebieden mag komen is olie. Het enige wat die hermetisch afgesloten grens dan mag passeren zijn juist de vluchtelingen, die vervolgens opgevangen worden in die vakantieparadijzen recht achter dat kordon. In een paar maanden is er van de strijdende partijen dan niets meer over want ze hebben geen geld, geen wapens en geen mensen meer. Een stuk simpeler, want pijpleidingen en zware wapens zijn nu eenmaal wat makkelijker te lokaliseren dan mensen op de vlucht.

Jammer genoeg is dit echter het laatste wat er gaat gebeuren want de uiteindelijke reden dat al die zich beschaafd noemende landen in ‘de regio’ die we vroeger gewoon het midden-oosten noemden tekeer gaan is uiteindelijk geld en invloed, en dat komt nu eenmaal met wapens en olie en niet met vluchtelingen en vakantieparadijzen. En zolang dat zo is kunnen we die fabel over die vakantieparadijzen dus gevoeglijk op ons buik schrijven. Want in praktijk betekent dat alleen maar geld en gunsten voor regimes die zelf verantwoordelijk zijn voor het in stand houden van de situatie. En dat is het laatste dat wij als Europeanen zouden moeten willen.

Dan maar liever vakantieparadijzen waar het nog met redelijk democratische leiders kan, een stop op de wapenhandel, onafhankelijkheid van olie en geen enkele band meer met welke dubieuze leider dan ook. We sluiten de grenzen op een nieuwe manier, voor olie en wapens en overigens ook voor gas, en gaan vervolgens intern met zijn allen eerst eens lekker op vakantie. Want dat kunnen we goed gebruiken om eens orde op zaken te stellen. Er valt op democratisch en sociaal-economisch vlak namelijk nogal wat te regelen en/of te repareren in de EU. Een flinke streep door de huidige dubieuze belangen lijkt mij daarbij een prima begin. De eerste politicus die dat op overtuigende wijze weet te agenderen, krijgt mijn stem.

Dit stuk verscheen eerder op Joop.nl.

Premier Rutte: Blind, Laf en Visieloos

De uitspraak van Rutte over het Romeinse rijk is enkel bedoeld om mensen bang te maken, en zo het falen van zijn eigen ideologie te maskeren: het bewijs van zijn totale gebrek aan visie en leiderschap.

Eigenlijk was hij te lachwekkend voor woorden, Rutte’s vergelijking van de EU met het Romeinse Rijk. Als de EU net zo snel uiteenvalt als het Romeinse Rijk namelijk, dan kunnen we gerust zijn, want dan hebben we namelijk nog wel een paar eeuwen te gaan. Ook de suggestie dat een paar miljoen Syrische vluchtelingen te vergelijken zouden zijn met de volksverhuizingen van anderhalf duizend jaar terug is om te gillen. Om te beginnen de aantallen: In het hele midden-oosten van Marokko tot Afghanistan wonen maar half zoveel mensen als in de hele EU, en veruit de meesten zijn echt niet van plan naar het koude noorden te trekken.

Daarbij weet iedere vakgenoot van de historicus Rutte dat de stelling dat het Romeinse Rijk bezweek onder de volksverhuizingen inmiddels achterhaald is: de Germaanse stammen die destijds het Romeinse Rijk introkken waren in praktijk nota bene in hoge snelheid geassimileerd in de Romeinse cultuur. De ondergang van het Romeinse Rijk was te wijten aan vele factoren, waaronder heel veel politieke en economische. Maar de vraag hoe het heeft kunnen gebeuren dat dit Rijk ondanks de vele interne problemen zo ongelooflijk lang heeft kunnen bestaan is veel interessanter. Met leiders als Rutte zal de EU deze prestatie waarschijnlijk niet kunnen herhalen.

Een viervoudige crisis

De EU is in crisis. En dan hebben we het niet over slechts één crisis: het zijn er meerdere. We hadden, ondanks dat velen het graag blijven ontkennen, al een tijd lang een klimaatcrisis. Dit is geen onoverkomelijke zaak, maar we ontzeggen onze nazaten het recht op onze welvaart omdat we te belazerd zijn te hervormen. En bij dit veel te trage hervormingsproces loopt Nederland onder Rutte achterop.

Naast die klimaatcrisis hebben we sinds een klein decennium alweer een aanhoudende economische crisis. In tegenstelling tot de rest van de wereld blijft in de EU de economische malaise maar voortduren omdat onze leiders, Nederland weer voorop, weigeren over te gaan op schuldensanering van burgers en overheden, en vast blijven houden aan het oude systeem waarin de belastingbetaler opdraait voor de ellende die het internationale bedrijfsleven, de banken voorop, veroorzaakt. Gevolg: grote delen van de Europese bevolking zijn werkloos, en politici als Rutte weten niets beters te bedenken dan ze verplicht de straten te laten vegen om ze ‘werkdiscipline’ bij te brengen.

Meer recent is er opnieuw een onoplosbaar conflict bijgekomen bij de buren, en dit nieuwe conflict is gillend uit de klauwen gelopen. Naast IS zijn de partijen van Assad, de Koerden, de Russen, de Turken, de NAVO, Iran, Irak, Saudi -Arabië en nog een hele lijst andere facties in een oorlog geraakt waarin de belangen en loyaliteiten hopeloos door elkaar lopen en ieder zijn eigen agenda volgt. Ook de EU-landen spelen hierin een dubbelrol waardoor zij haar positie verzwakt: men werkt samen met gewetenloze dictaturen waarin de mensenrechten net zoveel voorstellen als in het kamp van de vijand, er wordt slechts gebruik gemaakt van wapens op afstand die vooral burgerslachtoffers maken, en vluchtelingen worden geweigerd en door het hele continent opgejaagd. Een beter programma om de stelling dat de EU op zou komen voor veiligheid, vrijheid, democratie en mensenrechten te ondermijnen is er niet, en een betere garantie voor toekomstig verzet tegen ‘de westerse levensstijl’ inclusief terreurdreiging had niet gegeven kunnen worden.

Daarbij is het draagvlak voor de EU onder de bevolking mede door dit alles inmiddels bijna helemaal verdwenen. Een drievoudige crisis was misschien nog aan te vliegen geweest als er niet ook nog een voortdurende politieke crisis was: de zeggenschapsstructuur is buitengewoon vaag, de manier waarop mensen gekozen en beleid bepaald wordt is dat ook, en daarbij bizar ondemocratisch voor een samenwerking van democratieën bovendien. Geen wonder dat mensen zich hier niet in kunnen herkennen.

Een lafbek als premier

Een tijd als deze vraagt om doortastende hervormingen. Voor een meer democratische EU met duidelijkere zeggenschapsstructuren. Voor een herbezinning op onze internationale betrekkingen waarbij gedeelde waarden met onze handelspartners centraal staan en vuile handel wordt vermeden. Voor een overgang naar een samenleving waarin schulden die nooit afbetaald worden niet meer de norm zijn, waarin bedrijven gewoon belasting betalen, en waarin falend beleid wordt afgestraft in plaats van beloond wordt met een bonus. Voor hervormingen op de arbeidsmarkt bovendien, met gelijke kansen en zekerheid voor iedereen. En daarbij voor een vergroening van het belastingstelsel, zodat verantwoordelijk gedrag loont.

Dit alles is niet onmogelijk, maar het vereist sterk leiderschap. En helaas is het daar waar het de EU vrijwel volledig aan ontbreekt, Nederland voorop. Het beste symbool hiervan is Rutte. Wij hebben een premier die de crises niet eens durft te benoemen, sterker nog, er alles aan lijkt te doen deze situatie voort te laten duren. Aan de vooravond van het voorzitterschap van Nederland van de EU wist Rutte onlangs op te merken dat Europa ‘geen behoefte heeft aan grote visies’. De man die vindt dat een visie een olifant is die het zicht belemmert, zit duidelijk nog steeds diep met zijn kop in het achterwerk van zijn eigen neoliberale grote grijze vriend zijn ingewanden te bestuderen.

Daarom begrijpt hij maar niet dat de EU in al die crises zit doordat zij vast blijft houden houdt aan de ideologie die zijn eigen partij blind aanhangt: het geloof in de immer rechtvaardige en efficiënte vrije markt, waarin alle wonden als vanzelf worden geheeld. Dit geloof heeft de economische crisis heeft veroorzaakt en verergerd, en zorgt ervoor dat de sociale zekerheid wordt afgebroken en de zorgkosten worden opgejaagd tot recordhoogten, alles om het systeem in stand te houden van overheden en burgers die eindeloos rente blijven betalen aan falende banken. Het verspilt het talent van zijn bevolking, verspilt bovendien zijn eigen leefomgeving, en kweekt ideologisch gif op de gronden van de buren.

En nu steeds meer blijkt dat deze politiek zichzelf ondermijnt, krijgt zonder blikken of blozen de vluchteling de schuld. Je moet het gore lef maar hebben.

Dit artikel verscheen eerder op Joop.nl.

Referendumgekte en de leugens van GeenPeil

COLUMN – De campagne van “GeenPeil” staat bol van de leugens en de verhalenverzinnerij. Daarmee is dit nep-referendum in praktijk een regelrechte ramp voor echte democratie en verandering in Europa.

Vandaag liet de Correspondent een factcheck los op de beweringen waarmee “GeenPeil” campagne voert tegen het associatieverdrag met Oekraïne. Wat blijkt? Eén grote pot leugens en verhalenverzinnerij. En dat beschuldigt onze politici dan ergens van. Vergeleken met dat soort journalisten ga je zelfs Samsom integriteit toedichten.

Poetin
Sowieso raak ik er alleen maar meer van overtuigd dat dit verdrag er moet komen. Of Poetin het leuk vindt of niet, Oekraïne mag zelf wel bepalen welke verbintenissen ze aangaat. Want het is al met al best merkwaardig dat als je tegen de invloed van Brussel bent, je dan weer wel vindt dat Oekraïne zich maar moet schikken met wat Moskou allemaal vindt wat er moet gebeuren.

En is het Russische model van armoede, corruptie en vriendjespolitiek ook datgene waar GeenPeil voor staat? De keuze is of we JA zeggen tegen vrijheid of JA tegen de dictatuur van Moskou. Wat mij betreft stemmen we voor de vrijheid. Hoe relatief die vrijheid van ons dan ook is, en hoe verrot die dan ook in elkaar mag steken.

Oekraïne aan de Beer voeren uit angst voor oorlog doet mij bovendien denken aan de typische Chamberlain-strategie, om maar eens met een functionele Godwin te komen. Geef het dier een poot en hij neemt je helemaal te grazen. Het slechtste antwoord op de Russische agressie dat je kan bedenken.

Maar los daarvan is dit “nep-referendum” een regelrechte ramp voor echte democratie en verandering in Europa. Waarom?

Zinloze referenda
Ik ben zoals sommige lezers wel weten een bijzonder groot voorstander van directe democratie. Voorgaande opmerking mag mensen dan nogal verbazen. Maar er zijn twee redenen waarom dit referendum naar mijn mening meer schade dan goed doet.

Ten eerste de vorm van dit referendum, met name het niet-verplichtende karakter ervan. Als een referendum raadgevend is in plaats van verplichtend, kan het eigenlijk alleen maar kwaad doen. Het voedt de overtuiging van mensen dat politici ze toch niet serieus nemen dat een uitslag naast zich kan worden neergelegd. In plaats van dat de kloof tussen politiek en burger wordt gedicht, wordt ze vergroot.

Ten tweede de inhoud van dit referendum, en dan in dit geval het wazige onderwerp. Een referendum zou mijns inziens nooit over verschillende punten tegelijk mogen gaan, zoals bij een verdrag het geval is. Een stemming over een bepaalde verordening van het verdrag is heel zinvol. Een stemming over een heel verdrag niet. Want als er “nee” wordt gezegd, dan is uit de stemming volkomen onduidelijk tegen welk element van het verdrag nu eigenlijk nee wordt gezegd. Zoals uit bovenstaande factcheck blijkt snappen zelfs de mensen die voor het referendum oproepen niet waar ze nu eigenlijk nee tegen zeggen.

Een referendum zoals dat nu wordt afgekondigd is daarmee alleen maar grond voor verwarring en brengt het op zich bijzonder nuttige en wenselijke instrument van een referendum in diskrediet, zodat het naar ik vrees de perfecte manier is om te voorkomen dat er ooit een serieus referendum zal komen.

Zinvolle referenda
Maar betekent dit alles dan helemaal niets? Zeker wel. Dit referendum, en de reden dat het er komt, is op zich een zeer serieus te nemen signaal van een grote onvrede van mensen met de huidige inrichting van de EU. Een onvrede die ik bovendien deel.

Maar deze onvrede was dan ook een serieuzer referendum waard geweest. Als mensen bang waren voor uitbreiding van de EU, waarom dan geen referendum over de mogelijkheid van uitbreiding van de EU? Als mensen bang waren voor arbeidsmigranten, waarom dan geen referendum over reizen binnen de EU? En als mensen zo graag Poetin willen proberen te lijmen, waarom roepen ze dan niet op tot een referendum over erkenning van de Krim als deel van Rusland?

En zo kunnen we nog wel verder gaan. Waarom geen referendum over kwijtschelding van een deel van de schulden aan Griekenland? Waarom geen referendum over de hardheid van de drie procentsnorm? Of laten we gewoon iets simpels nemen om mee te beginnen: Waarom geen referendum over de peperdure maandelijkse verhuizing van het Europees Parlement tussen Brussel en Straatsburg?

Zo moeilijk hoeft het allemaal niet te zijn.

Maar goed, GeenPeil wilde gewoon hard boe roepen. Nu, dat is ze weer gelukt. Maar het blijft een grote bak lucht, waar de vrijheid en democratie in zowel de EU als in Oekraïne alleen maar schade van kunnen ondervinden.

Het Progressief Pessimisme van Ewald Engelen

Jeremy_Corbyn

COLUMN – Van je vrienden moet je het maar hebben. In zijn laatste column op Follow the Money boort Ewald Engelende ambitie van de Engelse Jeremy Corbyn om de EU socialer en democratischer te maken bij voorbaat de grond in, en noemt hem naïef. Maar… wie is er nu naïef?

Ewald Engelen is een bekend en scherp euro-criticus, maar gelooft niet in verbetering. Hij put zich uit in bewijs dat dit een illusie zou zijn, en valt grofweg terug op twee argumenten: ten eerste dat de EU zich de laatste decennia nu juist bijzonder neoliberaal gedragen heeft, en ten tweede dat dit gedrag inmiddels vastligt in verdragen die niet zo makkelijk te veranderen zijn.

Maar resultaten uit het verleden bieden niet altijd garanties voor de toekomst, ook in dit geval. Bovendien is het in het verleden ook wel eens anders gegaan. De verzorgingsstaat van weleer die nu wordt afgebroken door neoliberale sloopdrift is immers ook ooit ontstaan. Daarbij vergeet Engelen maar al te gemakkelijk wat de EU betekend heeft voor de mensenrechten – misschien niet in dit land, maar in Zuid- en vooral Oost-Europa des te meer.

En het is zeker waar dat verdragen niet makkelijk te veranderen zijn, maar daartegenover staat dat juist nu meer en meer blijkt dat die verdragen niet in steen zijn uitgehouwen. Zelfs het Schengenverdrag wordt momenteel ter discussie gesteld, waar daar altijd het grootste taboe op lag. Dus waarom zou het niet kunnen dat een brede Europese progressieve beweging uiteindelijk op lange termijn de EU herontwerpt? Het ‘neoliberalisme’ waar zowel Corbyn als Engelen zich tegen kant is zich in ieder geval steeds verder en verder vast aan het draaien.

De Griekse situatie is immers nog steeds niet opgelost. Er wordt momenteel dan wel niet meer koortsachtig vergaderd, maar dat is feitelijk slechts een kwestie van afwachten. De EU houdt nog steeds vast aan het idiote bezuiniging- en privatiseringsbeleid, waardoor de Grieken steeds minder in staat blijken ook maar iets van hun schulden terug te betalen. Daardoor verdiept de crisis zich meer en meer. Dat proces wordt sinds het akkoord van deze zomer niet tegengehouden, maar versneld. De Griekenland-paniek komt daardoor binnen niet al te lange tijd dus vanzelf weer terug, daar kunnen we vergif op innemen.

Ondertussen begint de economische crisis steeds meer een politieke crisis te worden. De gepresenteerde oplossing stuitte afgelopen keer op zo een brede weerzin – dit keer ook onder voormalige EU-adepten en het gros van de economen – dat de kans er is dat de volgende keer de tijd wél rijp blijkt voor een verandering van strategie. En anders komt dat de keer daarna wel. Ondertussen groeit met de onvrede met a-sociaal Europa ook de roep om een meer democratisch Europa.

Dat deze economische en politieke crisis iets goeds (of in ieder geval in de ogen van Engelen en Corbyn: progressiefs) op zou leveren is natuurlijk niet gezegd. Maar verandering is mogelijk als de politieke machtsverhoudingen veranderen. En in andere landen van de EU vindt die verandering langzaam aan plaats. De Fransen lagen al dwars. Het Griekse Syriza lijkt even geknakt maar bleek tijdens de afgelopen verkiezingen zeker nog niet weg. In Spanje is het progressieve Podemos in opkomst. Corbyn is in Groot Brittannië een reizende ster.

Het zou onzin zijn te spreken van een progressieve omslag. Eén zwaluw maakt nog geen zomer, en drie of vier ook nog niet. Dat de opkomst van progressieve krachten in de EU zich doorzet, dat is zeker niet gegarandeerd. En indien dat al gebeurt, dan zullen die progressieve krachten nog een harde dobber hebben het op te nemen tegen grote economische partijen, die gevaarlijker en machtiger zijn dan de politieke conservatieve en neoliberale partijen.

Engelen noemt Corbyn naïef, met zijn sociale en democratische Europa. Maar wat is het alternatief dat hij voor ogen heeft? Een progressieve politiek die vormgegeven wordt via de nationale parlementen?

In Griekenland zou je er misschien nog in kunnen geloven. Maar in Nederland? Nederland is nog veel rechts-conservatiever dan de EU. Sterker nog, Nederland is juist in hoge mate verantwoordelijk voor neoliberaal Europa. En zonder de EU was Nederland zelf hier ongetwijfeld nog veel verder in doorgeslagen. Wij hebben nooit een Europese knoet nodig gehad om te privatiseren, de sociale zekerheid uit te hollen en keer op keer de wil van de eigen kiezers te negeren als dat uitkomt. Daar zijn onze eigen politieke partijen van zichzelf al goed genoeg in.

Of dacht Engelen nu werkelijk dat een sociale en democratische samenleving begint in Ruttistan? Met Samsom als vaandeldrager, Schippers en Klijnsma als herauten en Dijsselbloem op de trom? Ik zie het op zijn zachtst gezegd nog niet gebeuren. Laten we het onder ogen zien: vooral Nederland is binnen de EU een neoliberale hardliner, en van meer macht naar de nationale politiek hoeft progressief Nederland helemaal niets te verwachten.

Maar stel dat het progressieve gedachtegoed inderdaad nationaal wordt vormgegeven. Moeten die nationale parlementen het dan opnemen tegen het internationale bankwezen? En tegen Poetin? En daarbij ook de crisis in Syrië even oplossen? Iedereen die niet doet aan wensdenken ziet wel in dat dat nog veel onwaarschijnlijker is. Dus wie is er hier nu naïef?

Ben ik optimistisch? Nee. Er moet nog heel veel gebeuren voor er een nieuwe wind waait door de EU, en hoewel de tijden er rijp voor zijn, zijn de Europese progressieven daar nog lang niet klaar voor, en in Nederland al helemaal niet. Maar juist daarom zou progressief Nederland andere progressieve Europeanen tot voorbeeld en inspiratie moeten nemen, en progressieve politici die echt iets willen veranderen, niet alleen in eigen land maar ook in de EU, vooral blijven steunen. Want wie één front opgeeft zal de uiteindelijke strijd nooit winnen.

Dan nog liever een Grexit?

De oorzaak van de vernietiging van de natiestaat binnen de EU is cynisch genoeg het nationalisme, dat de Eurolanden tegen elkaar uitspeelt. 

“Een catalogus van wreedheden”, zo omschrijft het Duitse ‘Der Spiegel’ de draconische maatregelen die Griekenland krijgt opgelegd in de ruil voor het vermijden van de gevreesde Grexit. “De lijst met eisen van de Eurogroep is waanzin.” schrijft de New York Times. “Dit is pure wraakzucht, totale verwoesting van de nationale soevereiniteit, zonder enige hoop op verbetering.”

Griekenland is aan het eind van deze week wellicht geen land meer”, schrijft Tine Peeters in de Morgen. Het opheffen van de Griekse autonomie is volgens haar totaal: ze geldt voor de politiek, de economie en de financiën van het failliete land. Wat gaat er gebeuren? Verder lezen Dan nog liever een Grexit?

Politiek Kwartier | Met de PVV als schild

De PVV verkoopt zich als een anti-establishmentbeweging, maar houdt in praktijk het establishment juist stevig in het zadel.

Wat mij blijft verbazen, is de angst dat ‘de Islam’ de zaken hier over zal nemen. Veel PVV’ers geloven dat echt. Terwijl er niets is dat daarop wijst.

Natuurlijk, er is een grote groep moslims in Nederland. Maar de afgelopen tien jaar kwam er in Nederland netto geen moslim meer bij. En zelfs in een ‘verislamiseerde’ stad als Amsterdam is de moslimteller al een decennium lang gestokt op een schamele 12 procent.

Islamitische partijen zijn in de gemeenteraden nauwelijks vertegenwoordigd, en in de landelijke politiek zijn ze non-existent. Internationaal terrorisme? De kans om door de bliksem getroffen te worden is hier zelfs nog vele malen groter dan slachtoffer te worden van een aanslag. De politieke Islam heeft kortom nog heel wat te doen heeft wil ze hier echt een factor van belang zijn.

Ik zal zeker niet ontkennen dat de Islam nare uitwassen heeft. Maar iedere ezel kan zien dat voor zover moslims er al op uit zouden zijn ons te onderwerpen, het ze daarvoor aan alle middelen ontbreekt.

Zorgvuldig wordt de mensen echter een angstcomplex aangepraat. Waarom? Wat is toch de reden voor een partij als de PVV? Verder lezen Politiek Kwartier | Met de PVV als schild

Politiek Kwartier | Marktwerking met mensenrechten

In tegenstelling tot wat Buma denkt zijn wij geen eilandbewoners. Stap over op een eerlijk buitenlandbeleid.

MH17, Israël, de IS. De zomer is zo heet geweest dat zelfs de CDA’ers wakker geschrokken zijn. Het artikel waarin Buma zijn gedachten hierover uiteen zet heet tenminste: “Word eindelijk wakker voor de dreiging van buitenaf“.

Het werd tijd, Buma. Handeldrijven met schurkenstaten werd tot nu toe verdedigd met het argument dat de boefjes zich dan vanzelf netter zouden gaan gedragen. Goede vrienden en zo. Bewindslieden van met name het CDA hebben die vuile handel het meest gepromoot. Balkenende zat bij Poetin tot in de endeldarm. Oorlog in Irak, vond hij ook schitterend. Om over de steun aan Israël dat zijn reet afveegt met VN-resoluties maar te zwijgen.

Of dat argument van vriendschappelijke invloed tevoorschijn werd getoverd uit gewetenloos opportunisme of pure naïviteit laten we maar even onbesproken. Maar kunnen we nu eindelijk een keer concluderen dat deze strategie compleet mislukt blijkt te zijn, Buma? Verder lezen Politiek Kwartier | Marktwerking met mensenrechten

Politiek Kwartier | Anti-Rusland propaganda

COLUMN – De kritiek van sommige linkse activisten op de houding van het westen ten opzichte van Rusland streeft zijn doel totaal voorbij.

De rechtse Trojka van EC, ECB en IMF breidt haar macht uit, doordat zij landen door middel van leningen en het opleggen van bezuinigingen steeds dieper in de schulden dwingt.

Door de uitbreiding van de EU met de voormalige Oost-Europese staten en het steunen van de recente revolutie in Oekraïne heeft het Westen echter Rusland uitgelokt. Het is volkomen logisch dat Poetin terugslaat. De westerse media worden ondertussen beheerst door een anti-Russische lobby.

Kent u die lezing? Dit is wat ik de laatste maanden regelmatig heb gelezen van zogenaamde linkse kritische geesten op internet.

En ik vraag me af of die mensen wel goed bij hun hoofd zijn. Verder lezen Politiek Kwartier | Anti-Rusland propaganda

Politiek Kwartier | Wapenwedloop

COLUMN – De schreeuw om meer investeringen in defensie wordt verdedigd met misleidende cijfers. In werkelijkheid betalen wij nu al meer dan genoeg aan defensie.

Nederland is zich teveel aan het ontwapenen! Ons leger stelt niks meer voor! Wij, en de hele Europese Unie, wij zijn ‘free riders‘, afhankelijk van de VS die ons moeten verdedigen. Dat moet veranderen. Nederland moet aan de wapens.

Dit verhaal klinkt vanuit de legertop. Obama wil het. De Christelijke partijen maken er een speerpunt van bij de onderhandelingen voor gedoogsteun, de VVD ziet het bij monde van Halbe Zijlstra wel zitten, Timmermans voelt er na een bezoekje in Washington ook wel voor, en Hans Hillen doet er een schepje bovenop.

De propagandamachine draait op volle toeren.  Nu de Russen zich roeren is het publiek extra vatbaar voor deze propaganda. Maar is het waar?

Inderdaad, als we landen gaan vergelijken op percentages van het BNP lijken we wel militaire dwergen. En terwijl de rest van de wereld bewapent, bezuinigen wij.

Hoe manipulatief dit soort artikeltjes zijn zien we echter als we de absolute defensiebudgetten gaan vergelijken. Want dan ziet het plaatje er plotseling totaal anders uit.

Eerst eens kijken naar Nederland. Qua defensie-uitgaven staat Nederland op plaats 23 van wereld. Boven Polen, Pakistan, Noord-Korea, Indonesië, etc etc. Wij geven anderhalf keer zoveel geld uit aan wapens als Iran, dat door de hele wereld bedreigd wordt, twee keer zoveel als Zwitserland, dat in geen enkel bondgenootschap zit, als Argentinië, als Zuid-Afrika, en zo verder.

Waar hebben wij dit voor nodig? Voor de buitenlandse missies waar onze bevolking zo warm voor loopt? Die stuk voor stuk welvaart en vrede brengen in de gebieden waar ze worden uitgevoerd?

Genoeg gelachen. Nu de EU. Bij elkaar geeft de EU een slordige 247 miljard dollar per jaar aan wapens uit. Dat is meer dan China en Rusland samen (202 miljard).

Zeker, de EU heeft minder slagkracht dan Rusland. Maar dat komt niet door een tekort aan wapens. Dat komt doordat wij als EU niet kunnen en willen samenwerken op buitenlands beleid. Maar geen nood. Rusland heeft een defensiebudget van 77 miljard dollar, in orde van grootte vergelijkbaar met landen als het Verenigd Koninkrijk (54 miljard), Duitsland (45 miljard) of Frankrijk (43 miljard). Deze drie landen kunnen zonder de rest al twee keer zoveel wapens opleveren als Rusland.

Hoezo leunen op de VS? Het enige land waar de EU zich als gemeenschap qua wapens klein bij mag voelen is de VS zelf. Maar dit land geeft dan ook meer geld uit aan defensie dan de EU, China, Rusland, India, en de rest van de mondiale defensie top-10 bij elkaar.

“Een brullende Leeuw is veel geloofwaardiger als hij ook zijn tanden kan laten zien.” piept onze hoogste militaire top. Yeah. WC-Eend pleit voor meer WC-Eend. Dat de Amerikanen ons oproepen om meer te investeren in wapentuig geloof ik ook wel. Daar hebben ze nog genoeg materieel voor ons in de aanbieding. De wapenindustrie vertegenwoordigt er een belangrijk deel van de economie.

Nederland koopt zich ondertussen arm aan een vliegmachine die alles moet kunnen, en daardoor op alle punten faalt. Maar het kan erger. In Oostenrijk heeft het leger inmiddels meer vliegtuigen dan piloten.

De problemen van defensie hebben niets te maken met de hoogte van de budgetten. We investeren alleen op de verkeerde manier.

Politiek Kwartier | Terug naar de EEG?

COLUMN – Wie zegt dat de EU slechts een samenwerking moet blijven van onafhankelijke staten, zegt eigenlijk dat hij dik tevreden is met de EU zoals deze nu is.

Het is een populaire verzuchting, en we zullen hem de komende tijd nog vaak horen: waarom kunnen we met de EU niet terug naar het EEG model? Dus geen eurofederatie, maar gewoon een samenwerkingsverband via handelsverdragen van onafhankelijke staten?

Helaas, het grote probleem is nu juist dat de EU nooit veel meer dan dat is geworden. Ondanks de introductie van de Euro en de open grenzen ís de Europese Unie feitelijk niet veel meer dan een samenwerking van democratische staten.

En dat heeft nogal wat consequenties. Verder lezen Politiek Kwartier | Terug naar de EEG?

Politiek Kwartier | Kans gemist

COLUMN – Met Turkije heeft de EU haar kans gemist.

Een meerderheid in de Tweede Kamer wil de onderhandelingen met Turkije over toetreding tot de Europese Unie (EU) ‘herzien‘. Dit omdat die onderhandelingen toch maar een ‘doodlopende weg’ zouden zijn.

Nu, een doodlopende weg lijkt het zeker. Waar Turkije ooit tenminste nog deed alsof het zich aan wilde passen aan de eisen van de Europese Unie, staan Erdogan zijn recente acties nu openlijk haaks op de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van pers.

De EU staat een beleid van mensenrechten en democratie voor, inclusief de vrijheid van meningsuiting, van pers en van godsdienst en levensovertuiging. Zolang Turkije daar niet aan voldoet, geen lidmaatschap. Dat lijkt mij volstrekt helder.

Maar wat heeft het voor zin deze route af te sluiten? Wat zou er nu mooier zijn dan een Turkije dat deze waarden omarmt, en daarna toetreedt? Verder lezen Politiek Kwartier | Kans gemist

Politiek Kwartier – Samsoms Democratiseringsangst

COLUMN – Deze week viel het Klokwerk op dat Samsom in zijn verhaal over de EU het democratisch tekort alweer totaal negeerde.

Nieuws: Samsom heeft ontdekt dat mensen boos zijn over Europa. In zijn verhaal van afgelopen weekend doet hij alsof hij de klachten van de kiezer serieus neemt.

Maar als je lang genoeg met de meeste kiezers praat, zegt Diederik, blijken ze veel redelijkere standpunten te hebben dan bij polls naar buiten komt. Ja, uiteindelijk komt de kiezer volgens hem met precies hetzelfde verhaal over een socialer Europa als… de PvdA.

Dat is echter niet het hele verhaal. En daarmee ook niet het eerlijke verhaal. Wat volledig ontbrak in Samsoms analyse is de klacht van de kiezer dat hij bij beslissingen over de EU niet mee mag praten.

En inderdaad, de PvdA heeft in haar verkiezingsprogramma’s dan ook nog nooit iets noemenswaardig geschreven over democratisering van de Europese Unie.

Daar staat die partij echter niet alleen in. Ook het CDA en de VVD zijn klaarblijkelijk dik tevreden over hoe in Europa hoog over de hoofden van de burger heen benoemd en besloten wordt. Zelfs de zogenaamd eurokritische SP doet in haar verkiezingsprogramma’s geen enkel voorstel om Europa te democratiseren.

Ja, de PvdA en de SP pleiten voor een niet-bindend referendum op nationaal niveau. Maar we weten inmiddels wat dat waard is. En alle vier de partijen zeggen braaf dat nationale parlementen het laatste woord moeten krijgen in de EU. Maar dat is feitelijk al het geval. Wat ontbreekt is juist de democratische controle op het geheel.

Voorstellen voor echte democratisering van de EU vinden we slechts terug bij D66, de Partij voor de Dieren en GroenLinks.

De Partij voor de Dieren gaat het meest ver in de hardheid van haar eisen. De Partij van de Planten gaat inhoudelijk het meest ver, en eist dat het Europees Parlement de baas wordt in Europa, bindende Europese referenda en direct gekozen bestuurders.

Dit soort veranderingen worden door de grotere partijen echter tegengehouden. Vanwaar toch die democratiseringsangst?

Misschien zijn het de trauma’s die onze politici hebben overgehouden aan inspraakrondes. Eindeloze procedures die worden gebruikt door belangengroepen om een beslissing zo lang mogelijk uit te stellen. En wat je uiteindelijk ook beslist, altijd krijg je te horen dat je ‘niet naar de mensen luistert’.

Maar dat is ergens terecht. Een vertegenwoordigende democratie is er omdat burgers nu eenmaal niet de hele dag kunnen vergaderen en stemmen. Zij is er niet om mensen monddood te maken. Als de mogelijkheid om vertegenwoordigers te overrulen ontbreekt, dan is de vertegenwoordigende democratie een dekmantel geworden voor géén democratie.

Een groeiend wantrouwen naar de politiek is niet vreemd zolang mensen niet medeverantwoordelijk worden voor besluiten. Want wat dan rest zijn lange processen tegen de overheid en angstige politici die pas besluiten durven nemen als de markt ze dwingt. Een formule met de democratie als grootste verliezer. En dit is precies wat er fout gaat in Europa.

Met meer directe inspraak zal niet alleen niemand ooit nog kunnen zeggen dat de overheid niet luistert, een bindend referendum kan mits verstandig opgezet zelfs de slagvaardigheid vergroten. Een stemprocedure is immers geen eindeloos gepolder van belangengroepen, maar een besluit van de meerderheid. En zelfs Samsom heeft inmiddels door dat die redelijk kan zijn. Als je maar naar ze luistert.

Politiek Kwartier – De EU mag niet veranderen

COLUMN – Dat een VVD’er zich meer thuis voelt bij een EU-scepticus dan bij een EU-hervormer verwondert Klokwerk niets. De EU is immers exact zo vormgegeven als de VVD het wilde.

Afgelopen week maakte de VVD’er Mark Verheijen stennis over de EU. Een deel van zijn woorden heeft hij alweer terug moeten nemen, maar het ei is gelegd: de VVD wil niet naar een federaal Europa. Daar is immers helemaal geen draagvlak voor.

En dat is helemaal waar. Er zijn er nog maar weinig die blij zijn met de EU. De crisis brengt het slechtste in de EU naar boven. De incompetentie om de bankencrisis op te lossen, de strenge bezuinigingsagenda die de crisis alleen maar verhevigt, en het dwangmatig privatiseren van de collectieve voorzieningen wekken terecht maar weinig enthousiasme op.

Om draagvlak te krijgen voor de EU zal er heel wat moeten veranderen. Bijvoorbeeld dat de 3%-regeling opzij gezet wordt voor een slimmere investeringsagenda. Of beter, dat er definitief afgerekend wordt met het gegraai in de bankensector, in plaats van dat er steeds belastinggeld naar wordt toegeschoven. Of misschien slimmer: gekozen leiders die dat gaan regelen, in plaats van dat grijze muizen benoemd worden in een schimmig wandelgangenspel.

Zonder dit soort aanpassingen kan de EU enig draagvlak voor haar beleid wel shaken. Maar helaas moet hiervoor met 28 landen een vergadertraject van een jaar of vijf doorlopen worden om een nieuw verdrag op te stellen. Gewoon maar niet aan beginnen dus, meent het kabinet. Houden zoals het is, die EU.

De VVD’er Mark Verheijen maakt ondertussen mooie sier door wel op te roepen tot verandering. Inhoudelijk komt hij daarmee echter niet veel verder dan een paar minder belangrijke details, zoals de periodieke verhuizing van Brussel naar Straatsburg. Alsof dat is wat mensen vandaag de dag het meest stoort aan de EU. Iets fundamenteler lijkt zijn pleidooi voor een euro-exit voor landen die zich niet aan de afspraken houden. Maar aan de beslissingsstructuur in Brussel zelf en de economische agenda wil hij schokkend genoeg niets veranderen.

Visieloosheid is wel vaker tekenend voor zelfbenoemde eurosceptici.Metaalmoeheid of een ideologische strategie?

Van de VVD is het misschien niet zo gek dat zij terugschrikt voor wezenlijke hervormingen. De huidige EU is namelijk exact zo vormgegeven als de VVD het wilde. Open grenzen, privatiseringen, en verder geen al te moeilijk gedoe met marktbeperkende sociale wetgeving. De machteloze natiestaat functioneert als zoethoudertje en de vrije markt regeert. De EEG in het groot, en verder niets.

De crisis is gewoon iets om uit te zitten en te gebruiken om privatiseringen sneller af te dwingen. Kleinere overheden, grotere markt. Schoorvoetend wordt akkoord gegaan met een paar mosterdpleisters als de bankenunie. Maar als de buien eindelijk een keer zijn overgewaaid zullen we zien dat de neoliberalen vooraan staan om die pleisters weer weg te trekken. De vrije markt voor alles.

Voor deze vrije-markt-jihad is het handig om mensen die pleiten voor fundamentele democratische hervormingen van de EU weg te zetten als gevaarlijke Eurofiele gekken. Dan hoeft er tenminste niet op de inhoud te worden ingegaan. De architecten van dit huidige Europa geven daarbij natuurlijk graag een duwtje mee.

De beste bondgenoot voor de doorgedraaide marktliberalen vormen de extreem-rechtse anti-Euro-gekkies die de discussie ridiculiseren tot een ja/nee-vraag. Zij vormen prima kanonnenvlees om iedere wezenlijke verandering in de EU te blokkeren.

Politiek Kwartier – Morrend Volk

COLUMN – Een morrend volk duidt niet op een teveel aan democratie, maar op een gebrek daaraan.

Het was een moedige oproep van ‘acht intellectuelen’, om anti-EU populisme geen podium meer te bieden. Maar ook een domme oproep.

Een dergelijke oproep tot censuur is koren op de molen van mensen als Thierry Baudet en Bastiaan Rijpkema. En los van dat ze er niet vies van zijn feiten te negeren, verdraaien en op te blazen, hebben ze een punt: er klopt iets niet met de democratie in Europa. Het antwoord hierop is geen niets-aan-de-hand-column van acht zelfbenoemde intellectuelen.

Maar het kan nog bonter. De drie ex-bewindslieden Rick van der Ploeg, Aart Jan de Geus en Hans Hoogervorst verklaarden deze week onze nationale democratie failliet, en stelden daarop voor een flinke kiesdrempel in te stellen om van een hoop gezeur af te zijn.

In Europa zijn alle stukken openbaar, zeggen de eerstgenoemden, en mogen de nationale parlementen op iedere stap hun fiat geven.

Maar de inspraak en besluitvorming zijn in de EU uitermate slecht geregeld. Wat in Brussel wordt besproken onttrekt zich voor een groot deel aan de controle van het Europees Parlement, terwijl nationale parlementen slechts geconfronteerd worden met de uitkomsten van lang overleg. Europese leiders worden gekozen in een schimmig wandelgangenproces. Daar zou iedere democraat zich rot voor moeten schamen.

Slagvaardiger wordt het er ook niet op. De EU bleek tijdens de bankencrisis traag en besluiteloos. En Europa slaagt er niet in een vuist maken naar andere grootmachten.

In zo een situatie moet je niet gek staan te kijken van ontevreden kiezers.

Binnenlands moet een hogere kiesdrempel een probleem oplossen dat er niet is. Wie nuchter naar de cijfers van onze parlementaire democratie kijkt, ziet dat kabinetten de laatste tien jaar gemiddeld helemaal niet korter zitten dan de vijftig jaar daarvoor, en ook niet moeizamer gevormd worden. En om nou te zeggen dat we al zestig jaar niet functioneren…

Ook brengt een hoge kiesdrempel ons geen stap dichter bij die makkelijke coalitievorming. Het probleem is juist dat de kiezers verdeeld zijn over zes middelgrote partijen en daartussen flink op drift zijn. Onderling herverdelen van de zetels van de kleintjes gaat daarbij echt niet helpen. Fuseren naar twee grote partijen betekent een jarenlange politieke oorlog. En bovendien blijkt regeren in landen met minder partijen ook niet altijd even makkelijk.

Dit nog los van dat groepen in de samenleving monddood maken nou niet bepaald de methode is om meer draagvlak voor de politiek te kweken. En dat zou toch het eerste doel moeten zijn.

In onze vertegenwoordigende democratie stemt men op partijen, maar heeft iedere partij wel standpunten die een kiezer minder bevallen. Op wat de partijen na de verkiezingen met hun standpunten doen is vanuit de kiezer geen correctie mogelijk. Daarbij gebeurt het in coalitieland regelmatig dat er minderheidsstandpunten worden doorgevoerd. Elkaar iets gunnen, heet dat tegenwoordig.

Het op drift zijn van de kiezer lijkt mij in dat licht niet zo vreemd. In een verzuilde maatschappij met een relatief laaggeschoolde bevolking werkte dit allemaal nog wel. Maar in onze moderne geïndividualiseerde informatiemaatschappij wordt dit steeds minder gepikt.

Het volk mort. Naar de politiek hier en in Europa. Geen wonder. Want in Nederland en in de EU hebben we geen teveel aan democratie, maar juist een gebrek daaraan.

Eurokritisch of Euro-apathisch?

Wat wil de SP nu eigenlijk veranderen aan Europa? Uiteindelijk helaas maar heel weinig.

De SP heeft haar mond vol over dit neoliberale en ondemocratische Europa, en eist “een ander Europa “. Maar veel alternatieven biedt zij niet.

Economie

Stop het neoliberale Europa, zegt de SP: we willen een sociaal Europa! En dat klinkt goed. Het huidige Europa bestaat uit landen die elkaar zure leningen toeschuiven met het vriendelijke doch dringende verzoek “de economie kapot te bezuinigen “. Een mentaliteit die de financiële markten de stuipen op het lijf jaagt overigens.

Als er één partij is die recht van spreken heeft hierin dan is dat de SP, nietwaar? De partij waarschuwde immers in de jaren 90 al tegen een al te vrije markt. De partij pleit in haar verkiezingsprogramma dan ook voor een plan waarbij Noord-Europa de economie gaat stimuleren en de werkloosheid aan gaat pakken. Mooi gezegd, maar het rijmt niet met de veel krachtiger geuite wens voor minder afdrachten naar Brussel. En toen er daadwerkelijk een noodfonds werd voorgesteld stemde de SP dan ook tegen. Tot zover de solidariteit en het maken van een vuist tegen de macht van financiële markten. Want een noodfonds heet tegenwoordig aantasting van onze “soevereiniteit “.

Democratie

Soevereiniteit. Plotseling blijkt zo een onmogelijk woord dan populair te worden. De EU: alles prima, maar kom niet aan onze soevereiniteit! Ook de SP vindt dat.

Maar helaas, dat behoud van soevereiniteit betekent in praktijk één ding: namelijk dat de regeringsleiders het in de EU voor het zeggen blijven hebben. En dat betekent een zwak Europa, dat vanuit de achterkamertjes geregeerd wordt door een stroperig circus waarin Duitsland en Frankrijk in praktijk uiteindelijk de dienst uit blijven maken.

Goed, de SP stelt voor dat die regeringsleiders gecontroleerd gaan worden door de nationale parlementen. Maar dat is nu juist in iedere lidstaat al lang het geval. Waar het mis gaat, is dat de nationale parlementen wel invloed hebben op de inzet tijdens onderhandelingen, maar niet op het resultaat. Dan kan je er wel een nationaal referendum tegenaan gooien zoals de SP wil, meer zeggenschap over de koers van Europa gaat dat de Nederlandse burger echt niet geven.

Daarnaast wil de SP “de lobbyisten naar huis sturen “. Hoe dan? Door het ze lief te vragen zeker? De democratiseringsvoorstellen van de SP klinken kortom stoer, maar als het puntje bij paaltje komt wil de partij aan de zeggenschapsstructuur van de EU uiteindelijk niets veranderen.

Een sociaal Europa

Verder wil de SP een sociaal Europa. Maar hoe ziet dat er dan uit? Door de invoering van een Europees minimumloon, en de bepaling dat lokale CAO’s leidend behoren te zijn. OK. Maar hoe rijmt dat zich dan weer met de eis van minder bemoeienis uit Brussel? De EU mag zich van de SP toch helemaal niet bemoeien met sociale zekerheid?

En ook niet met onderwijs, gezondheidszorg, volkshuisvesting, en openbaar vervoer. Alsof de lokale overheden het op die gebieden altijd zo goed doen! Juist op die terreinen zou Europa toch een stuk socialer mogen, toch? Je zou zeggen dat een socialer Europa een Europa mag zijn dat op zijn minst van zijn lidstaten een normaal sociaal vangnet eist.

De grote veranderingen die de SP voorstelt inzake de EU bestaan echter met name uit het verlagen van de afdracht aan de Europese Unie en daarmee het beperken van Europese subsidies. Kortom, de SP wil helemaal geen sociaal Europa. De SP wil alleen maar minder Europa.

Is dat erg? Ja. Want wat we collectief vergeten lijken te zijn, is dat Europa een paar decennia geleden nog bestond uit communistische dictaturen in het oosten en fascistische dictaturen in het zuiden. We zijn vergeten dat de eisen die de EU stelt aan mensenrechten, aan democratie en aan de rechtsstaat essentieel zijn geweest voor het verspreiden van die waarden op ons continent, en dat nog steeds zijn.

Europa wordt verkocht als “een garantie tegen oorlog “. Maar de EU gaat gelukkig wel een paar stappen verder dan alleen maar het garanderen van de vrede. Of je nu homo bent in Litouwen, Roma in Frankrijk, of asielzoeker in Nederland: je hoop op gelijke behandeling en gerechtigheid ligt in Brussel. Zo een SP-er die in eigen land met een demonstratiebordje voor zijn kop staat is lief, maar daar heb je in praktijk toch niet veel aan.

Het is daarom zo ergerlijk dat een partij die zich socialistisch noemt bij de standpunten op haar site vergeet om ook maar iets te zeggen over de EU en sociale rechten. Alsof het ze niets kan schelen. Zeker, in het concept-verkiezingsprogramma wordt wel braaf in één punt gerefereerd naar de mensenrechten, maar dit punt steekt in het geheel akelig schraal af tegen het krachtige pleidooi voor minder bemoeienis van Brussel.

De SP vergeet dat sociale rechten niet vanzelf lokaal zijn ontstaan, maar vanuit parlementen afgedwongen zijn door socialistische, sociaal democratische en sociaal liberale partijen. Ze begrijpt niet dat een werkelijk sociaal en evenwichtig Europa alleen maar kan ontstaan door gelijkheid in sociale wetgeving, en niet ontstaat door mensen te verbieden over de grens te komen werken.

Euro-apathisch

Het nieuwe partijkantoor van de SP heeft de naam “de moed ” gekregen. Moed is echter iets anders dan het nabouwen van het publiek in zijn euro-scepticisme. Het zou een socialistische of sociale partij als de SP passen de moed te hebben om te pleiten voor een écht sociaal Europa. Te pleiten voor een Europa dat zijn handen ineen slaat. Een democratisch Europa dat zich juist wel bemoeit met onderwijs, gezondheidszorg, volkshuisvesting, sociale zekerheid en openbaar vervoer. Maar dan op een sociale manier. Een Europa dat een goede basis voor de sociale zekerheid legt en daarmee stabiliteit brengt en de financiële markten in hun hok duwt.

Helaas, eurokritisch blijkt in de praktijk nogal euro-apathisch te zijn. De EU blijft ook als het aan de SP ligt rustig op dezelfde voet doormodderen in zijn eigen (on)democratische en economische crisis. Terwijl Brussel verder gaat in zijn achterkamertjes onder leiding van Duitsland en Frankrijk gaat de geldkraan dicht, en gaat ieder land verder met zijn eigen versie van de afbraak van de sociale zekerheid, voor zover die al bestond.

En dat terwijl we land voor land door de financiële markten tegen elkaar kapot gespeculeerd worden. Machteloos, omdat de socialisten zijn vergeten wat de macht van solidariteit is.

Eurotop of Euroflop

Inzet

Er moet wat veranderen in de EU willen we niet langzaam verder wegzakken in een crisis. Dit zien de deelnemers aan de Eurotop ook wel in. De inzet van van Rompuy voor de eurotop dit weekend is samen te vatten in een aantal punten:

1. een bankgarantie voor alle banken in de EU
2. een strenger toezicht van de EU op de banken
3. een europees ministerie van financiën
4. meer begrotingstoezicht op lidstaten
5. introductie van euro-obligaties

Bezwaar

Waarschijnlijk zullen al deze punten aangenomen moeten worden om nog iets te kunnen redden van de euro. Toch ligt naast Duitsland en Finland met name ons land dwars. De Nederlandse burger is duidelijk nog niet klaar voor het inleveren van soevereiniteit.

De gevolgen van de eurocrisis zijn dan ook op dit moment nog niet zo sterk merkbaar als in Zuid-Europa. Er mist hier kortom een gevoel van urgentie.

Nu is dat als we op onze handen blijven zitten volgens mij slechts een kwestie van tijd. Wanneer de crisis omslaat en de hele euro naar de gallemiezen gaat, duurt het waarschijnlijk niet lang voordat we hier ook last hebben van Spaanse werkloosheid en daarmee vanzelf op den duur een Grieks begrotingstekort. En wanneer er in Zuid Europa banken beginnen om te vallen is het een kwestie van tijd voordat de banken in het noorden daar ook serieus last van gaan krijgen. En alle rancune tegen banken ten spijt: we zijn er wel afhankelijk van. Een gezamenlijk plan trekken is dus geen liefdadigheid naar Zuid Europa zoals nogal eens gesuggereerd wordt, het is keihard eigenbelang.

Toch valt er aan de andere kant heel wat voor de bezwaren van het Nederlandse volk te zeggen. Meer macht naar de EU betekent niet alleen overdracht van soevereiniteit, het betekent óók dat het we voortaan geregeerd worden door het incompetent stelletje regeringsleiders dat tot nu toe slechts in staat bleek om besluiten te nemen die zowel door de kiezers als door de financiële markten eigenlijk niet gepikt werden.

Gemis

Wat ik zelf daarom zo verbijsterend vindt: In het voorstel van van Rompuy mist feitelijk iedere suggestie over hoe de zeggenschap in de EU beter geregeld dient te worden. Ja, er wordt wat vaag gezwamd over dat er meer samenwerking moet komen tussen de nationale parlementen en het Europarlement. Maar hoe één en ander vormgegeven moet worden weet niemand.

Waarom gaat de discussie dáár niet over? Ons nationale parlement loopt achter de feiten aan. Ze discussieert alsof er slechts keuze is tussen óf het inleveren van soevereiniteit, óf het uiteenvallen van de munt-unie.

Zeggenschap terugeisen

Er is een derde weg. Wie iets inlevert, kan iets terugeisen. En in dit geval moet dat zijn: meer controle van de burger over de EU. Mij lijkt het logisch dat wanneer wij als burgers van de hele EU door de situatie gedwongen worden om onze nationale soevereiniteit op te geven, we in ruil daarvoor keiharde garanties krijgen voor een democratischer Europa. Als Brussel het te zeggen krijgt over onze begrotingen, over onze banken en over onze staatsleningen, dan willen wij Brussel ook direct kunnen beïnvloeden.

Ten eerste door het Europees parlement, het enige direct gekozen orgaan in Europa, de macht te geven om het beleid te bepalen in plaats van de regeringsleiders in hun achterkamertjes onder leiding van Duitsland en Frankrijk. Ten tweede door de burgers van de EU de macht te geven het beleid van het Europees Parlement direct bij te stellen door op te roepen tot een referendum.

En wanneer dat al niet bereikt kan worden kunnen we grijpen naar creatievere middelen. Dan kunnen we kiezen dat de nationale parlementen via een weging per stem direct mogen meebeslissen over de toekomst van Europa. Dat is al een stuk beter dan een plat JA of NEE per nationaal parlement, waardoor de grote landen in praktijk een veto houden.

Rutte

In plaats van met dit soort punten gaat onze president Mark Rutte echter de vergadering in met de inzet dat we gewoon verder door blijven modderen… en de wens dat de vergadering vooral niet te lang mag duren. Hetgeen ongelofelijk is. Terwijl in Zuid Europa de werkloosheid alle grafieken uitschiet en de vastgoedmarkt compleet stil ligt is ook in ons land de werkloosheid verdubbeld en kunnen mensen hun huis al niet kwijt, maar onze premier blokkeert als het verwende dwarse jochie van Europa de besluitneming en hoopt op zaterdag te kunnen gaan vissen.

Er moet gewerkt worden, Mark. En er moet worden gedacht aan de kiezer, maar dan niet alleen met het oog op 12 september. De noodzaak de discussie op een hoger én democratisch niveau te tillen is levensgroot. Democratie is niet alleen hoog nodig om de burger te lijmen, maar ook de financiële markten. In een eerder stuk bepleitte ik al dat het gebrek aan stabiliteit van de euro met name komt door een totaal gebrek aan draagvlak van de politieke besluiten die worden genomen.

De crisis is een vertrouwenscrisis. Politici die geen compromissen durven te sluiten omdat ze de kans lopen door een woedende meute thuis weggestemd te worden leveren weinig vertrouwen. En financiële markten reageren daarop. In herhaling wil ik dus stellen: er is geen uitweg uit deze eurocrisis zonder democratie. Tenzij we na deze exercitie de regeringsleiders definitief naar huis willen sturen en vervangen door een gezellige Europese dictator. Dat kan natuurlijk ook.

Zonder Democratie Geen Uitweg

De eurocrisis zal niet opgelost worden met behulp van Europees spierballenvertoon alleen. Belangrijker nog is de versterking van de Europese democratie.

Na de val van het kabinet is het voor sommige politici weer vrij trappen naar de EU. Sowieso was de EU de kiezer al veel langer niet bepaald sexy. Vreemd? Helemaal niet. De organisatie van de EU toont zich aan alle kanten zowel ondemocratisch als incompetent. Weinig kiezers die voor die combinatie zullen vallen, nietwaar? En toch is het zich afkeren van de EU iets wat de crisis alleen maar kan verergeren. De enige oplossing uit de economische én de politieke crisis van de EU is een centrale vorm van democratie.

Iedereen is het hierover eens: wanneer de EU meteen daadkrachtig had kunnen ingrijpen in Griekenland, dan was de hele economische crisis die in de rest van de wereld inmiddels langzaam lijkt uit te razen ook in Europa al lang voorbij geweest. Dit kon echter niet omdat het binnen de EU ontbrak aan mandaat. Een jaar lang hebben we daarom kunnen zien dat de regeringsleiders van de EU uitblonken in incompetentie om met echte oplossingen te komen. Onderling probeerden ze elkaar de hete aardappel toe te schuiven, en onder het schuiven bleek die aardappel steeds heter te worden.

Ondertussen grepen eurocritici of zeg maar gerust eurohaters hun kans weer. Steeds luider klinkt uit de achterban de absurde eis om de Euro of die hele EU gelijk maar op te geven of sterk af te bouwen.

En nu de EU leiders toch moeizaam tot een akkoord gekomen zijn is de vraag meteen: hoe stevig is dit akkoord? De toekomst zal het uitwijzen. Het feit dat ook Nederlandse politici pleiten voor het oprekken van de hernieuwde normen op het moment dat ze er tot hun eigen stomme verbazing tegenop dreigen te lopen doet eens te meer vermoeden dat de vernieuwde afspraken zo zacht als boter zijn. De financiëaut;le markten blijven dan ook argwanend. De eurocrisis zet door.

Waarom gebeurt dit? Achter de eurocrisis schuilt een diepe politieke crisis, die al veel ouder is dan de financiëaut;le crisis. Het ontbreekt de EU aan draagvlak. En zo vreemd is dat nu ook weer niet. De EU heeft er namelijk in het recente verleden alles aan gedaan om bij de burger onpopulair te worden. Denk maar eens in: De voorzitter van de Unie wordt in een schimmig overleg door de regeringsleiders gekozen; een referendum over de toekomst van de Unie wordt straal genegeerd; het gekozen parlement van de Unie wordt in de besluitvorming nauwelijks gehoord en heeft feitelijk ook helemaal geen macht; en wanneer de regeringsleiders er in hun achterkamertjes er met 27 man niet uitkomen, dan duiken de vertegenwoordigers van de twee grootste landen samen in een ander achterkamertje en leggen de rest vervolgens hun deal op.

Vicieuze cirkel

Hoe kan dan het verbazing wekken dat de EU zo weinig draagvlak heeft bij haar eigen bevolking? Het is volkomen logisch. De EU is alles behalve een democratie. De burger krijgt feitelijk continu de boodschap: de EU trekt zich van uw mening niets aan. Zulk wantrouwen wordt versterkt in een economische crisis, waarin de EU ook nog een machteloos orgaan blijkt dat de financiëaut;le markten niet gerust kan stellen. En daarmee is de vicieuze cirkel rond.

De les moet deze zijn: Vertrouwen in de munt kan niet zonder vertrouwen in de Unie, en vertrouwen in de Unie kan niet zonder stevig mandaat. En in een samenwerking van democratieëaut;n kan een stevig mandaat niet zonder breed draagvlak onder de bevolking. Dat draagvlak is er niet. Het maken van afspraken over een strengere begrotingsdiscipline en het oprichten van een noodfonds is daarom een kwestie van dweilen met de kraan open, omdat de vrees altijd blijft dat lidstaten onder invloed van nationalistische politici gaan soleren en de afspraken niet na zullen komen.

Om draagvlak te krijgen dient de Unie te laten zien dat ze luistert naar de burger, en de enige manier om dat te bereiken is door zelf democratischer te worden. Dat wordt zij echter niet door de nationale parlementen meer macht te geven in EU zaken, zoals sommige bepleiters van meer democratie in de EU voorstellen. Voor zijn stem wil de burger namelijk wat terug, en het enige wat zal overtuigen is directe invloed van de kiezer op de Unie. De nationale parlementen kunnen die directe invloed nooit krijgen, omdat ze nu eenmaal niet over elkaar kunnen beslissen. Omdat EU besluiten nu eenmaal centraal genomen worden moet ook de inspraak centraal geregeld worden.

Drie hervormingen

Een drietal andere hervormingen zou daarom veel effectiever zijn. Ten eerste zou het Europees parlement direct moeten kunnen bepalen welke benoemingen er in Europa plaats vinden. Zij moet kunnen bepalen wie de voorzitter is en hoe de Europese commissie wordt samengesteld, en niet de nationale regeringen. Ten tweede zou het Europees Parlement het eerste en het laatste woord moeten hebben over alle centraal geregelde Europese zaken. Ieder wetsvoorstel dat uit de Europese Commissie of van regeringsleiders komt zou dan ook langs het parlement moeten, dat zelf ook wetsvoorstellen moet kunnen opstellen.

Dat deze eerste twee voorstellen niet al veel breder bepleit worden is zeer verbazingwekkend, want het is niets anders dan zoals iedere democratie binnen EU verband al functioneert, zelfs van de EU moet functioneren. Waarom het centrale orgaan zelf dan niet?

Desondanks zal indien dit ingevoerd wordt de kans nog steeds groot zijn dat de afstand tussen parlement en burger groot blijft. Het parlement staat immers noodzakelijkerwijze ver van de burger af. Vandaar het derde punt: een Europees referendum. Dit referendum zal dan wel moeten voldoen aan de eis dat het gaat over enkelvoudige zaken; dus niet een hele grondwet of andere megapakketten met vele voors en tegens, omdat na zo een referendum niemand meer zal kunnen zeggen waar de burger nu eigenlijk precies voor of tegen was. Ook moet natuurlijk ook een bepaald percentage mensen üaut;berhaupt zin hebben in dat referendum. Er moet daarom een aanzienlijke kiesdrempel zijn voor het aanvragen daarvan. Maar hoe dan ook, het referendum is nodig om de klacht weg te nemen dat politici vier jaar lang toch niet luisteren naar de burger: dat is dan immers niet meer mogelijk.

Subsidiesysteem

In een structuur die aan deze drie voorwaarden voldoet zou de EU weer met recht kunnen beweren dat ze luistert naar de burger. En het opvallende is dat zij juist daarom ook veel daadkrachtiger op zal kunnen optreden. Want meer democratie werkt lang niet altijd verlammend en vertragend, in dit geval hoogst waarschijnlijk integendeel. Om te beginnen zal in een EU met een centrale democratie de angst van premiers om landelijk afgerekend te worden voor wat ze in de EU bedisselen verdwijnen, wat de besluitvaardigheid alleen maar ten goede zal komen. Daarbij zal de centrale democratie zelf bepaalde zaken ook kunnen versnellen. Neem als voorbeeld het idiote verschijnsel dat het parlement halfjaarlijks heen en weer verhuist van Brussel naar Straatsburg. De regeringsleiders onderling komen er niet uit die idiotie af te schaffen, een parlement zal hier veel sneller uit kunnen komen omdat zij minder nationaal gebonden is, terwijl met een Europees referendum deze nonsens waarschijnlijk zo is verdwenen. Wellicht dat ook wanneer burgers kunnen stemmen over het bijvoorbeeld landbouwbeleid, landsbelangen veel minder een rol in de discussie gaan spelen dan nu het geval is. Immers, de gemiddelde burger is geen boer: wellicht zal de hervorming van het idiote subsidiesysteem dat nu binnen de EU geldt met een centrale democratie veel vlotter gaan dan iemand zich nu kan voorstellen.

Wanneer de EU de slag naar meer democratie niet maakt echter zie ik het somber in voor het draagvlak van de EU en daarmee ook de EU zelf. Omdat de druk van de economische crisis groot is werden er strengere begrotingsafspraken gemaakt en er wordt een noodfonds opgericht. De EU is kortom bezig om zich te hervormen, maar laat democratisering daarbij buiten beschouwing. Met als gevolg een groeiend wantrouwen, en groeiend nationaal verzet tegen de nieuwe afspraken. En dat kan alleen maar schadelijk zijn, want wanneer wij ons niet door de EU laten dwingen onze uitgaven terug te brengen, doen op termijn de staatsschuld en de economische crisis dat vanzelf wel: waarschijnlijk met een forse rente.

Wat heeft dit alles met de komende nationale verkiezingen te maken? Alles natuurlijk. Zolang de EU door nationale regeringsleiders bestuurd wordt, dienen de noodzakelijke hervormingen van de EU in een echte democratie door de regeringsleiders geagendeerd te worden. Het wachten is tijdens deze verkiezingsstrijd dus op politici die zich niet populair willen maken door Calimero te spelen en zich af te zetten tegen de EU, maar de democratische hervorming van de EU tot speerpunt van hun campagne maken.

Anti-Islam Helpt Turks Extremisme

Wie denkt dat het grootste gevaar in Turkije de Islam is, die vergist zich behoorlijk. Nationalistische en separatistische bewegingen in Turkije zijn veel gevaarlijker dan de islam. Het zijn ook deze bewegingen die de afgelopen eeuw voor de meeste aanslagen en bloedbaden hebben gezorgd. Helaas speelt de zogenaamde “anti-islambeweging” deze groeperingen enorm in de kaart.

Zodra het over Turkije gaat worden we in Nederland allemaal een beetje zenuwachtig. Zo zenuwachtig dat het kabinet het laatste bezoek van de Turkse president Gül niet overleefd heeft. De kritiek van veel Nederlanders op Turkije is voorspelbaar. Turkije is een seculiere staat propvol Islamieten, zo redeneren ze, en het grootste gevaar van Turkije moet dan ook wel de radicale Islam zijn.

Dat klinkt aannemelijk, maar er klopt geen klap van. Ja, er zijn in Turkije veel extremistische elementen actief. Nee, daarvan is de radicale Islam zeker niet de belangrijkste. Als er één groot gevaar is voor een modern en vrij Turkije, dan is het wel het doorgeslagen Turkse nationalisme, dat uitgesproken anti-westers, anti-vrijheid en anti-democratisch is. Even een stukje geschiedenis ter verduidelijking. In de nadagen van het Ottomaanse rijk hadden de zogenaamde Jonge Turken in feite de macht in handen. We praten over de jaren tussen 1908 en 1923. De Jonge Turken was een beweging van Turkse generaals, onder leiding van Mustafa Kemal Atatürk. De centrale filosofie van de Jonge Turken was dat heel Turkije Turks moest zijn. En daarin was geen plaats voor andere etnische groepen dan Turkse. In het verlengde van die gedachte heeft ook de Armeense ramp plaats gevonden.

Nadat Atatürk aan te macht is gekomen heeft hij de seculiere nationalistische agenda van de Jonge Turken voortgezet. Onder zijn bewind is niet alleen de Turkse scheiding van kerk en staat ingevoerd, ook is het Kemalisme verantwoordelijk voor de moeilijke positie van minderheden in Turkije tot op de dag van vandaag, alsmede het verbod op het geven van al te grote kritiek op de Turkse staat. Verder is het de reden dat het Turkse leger nog steeds een grote invloed heeft op de Turkse politiek. Dit alles hoort bij hetzelfde pakket van Atatürk.

Atatürk wordt niet alleen in Turkije aanbeden, ook in het Westen wordt hij veel geprezen. Op zich terecht: voor zijn tijd was hij zeker vooruitstrevend. Zijn Turks seculier nationalisme was geënt op de Europese politieke modellen van zijn tijd. Maar we praten hier wel over het interbellum, een tijd waarin in Europa natiestaten belangrijker waren dan nu. Wij in het westen hebben na de tweede wereldoorlog dat beklemmende nationalisme vaarwel gezegd, en vervangen door een meer verlichte filosofie, met als centrale uitgangspunt dat mensen binnen de grenzen van de wet vrij zijn. Dus ook vrij om hun eigen taal, cultuur en geloof te behouden. Dit recht op vrijheid beschermt ons niet alleen tegen de dwingelandij van gelovigen, maar ook tegen de dwingelandij van de staat. Dat is niet alleen leuker voor de mensen zelf, het leidt ook tot minder spanningen tussen de staat en groeperingen. Onze vrijheid is daarmee een peace-keeper die we moeten koesteren. Turkije is op dit punt echter stil blijven staan. Vandaar ook dat er in Turkije weinig vrijheden zijn voor minderheden en kritiek geven op de Turkse staat vaak riskant is.

Maar uiteraard levert harde actie ook in Turkije een tegenreactie op. Met name de Koerdische vrijheidsstrijders, de andere knuffeltjes van Europa, vormen inmiddels een terroristische beweging die vele aanslagen en slachtoffers op zijn naam heeft staan.

Zijn er dan geen Islamitische radicalen in Turkije? Natuurlijk zijn die er. En ook zij kunnen gevaarlijk zijn. In 1993 werd Turkije bijvoorbeeld opgeschrikt door een grote bomaanslag die door radicale Islamieten werd gepleegd. Die Islamitische radicalen vormen echter niet de kern van de AK partij, en zijn lang niet zo bedreigend voor de veiligheid als de terroristische cellen die zijn ontstaan uit vrijheidsbewegingen voor minderheden, zoals de PKK, die veel meer aanslagen op haar naam heeft staan. De radicale Islam in Turkije is kortom wel aanwezig, maar politiek is zij geen factor van belang.

Dat de AK partij een vrijzinnig liberale partij zou zijn, zal niemand mij horen beweren. De AK-partij zet zich weliswaar in voor meer vrijheden voor minderheden, cultuur en religie, maar zij is erop te betrappen dat zij die vrijheden liever geeft aan de Islam dan aan andere bewegingen. Het islamisme van de AK partij is er dus zeker, maar is op de schaal van godsdienstig radicalisme altijd nog beter te vergelijken met Jan-Peter Balkenende dan met Khomeini. Een veel groter probleem van de AK partij is dat ook zij besmet is met het Turkse nationalisme.

Dat neemt niet weg dat sinds de AK-partij aan de macht is, Turkije een stuk meer “Europees” is geworden. De positie van de mensenrechten is sterk verbeterd en de positie van het leger verzwakt. Dit heeft te maken met de wensen binnen de AK-partij om meer ruimte te gunnen aan religie enerzijds, en met de Europese Unie, die voor toetreding datzelfde eist voor religie en minderheden in het algemeen.

Helaas zijn de hervormingen ten goede in Turkije nog lang niet af, en recentelijk stil komen te staan, nu Turkije beseft dat ze niet welkom is bij de EU. Daardoor komt het nationalisme in Turkije weer op, ook binnen de AK partij. Turkije voert een steeds meer eigenzinnige koers. Buiten de AK partij verder maakt de oppositie, die is voor een hardere lijn tegen minderheden en tegen inperking van de macht van het leger, handig gebruik van de angst van mensen voor de Islam. Zij claimt dat de Islam vanzelf de macht over zal nemen wanneer mensen in Turkije meer vrijheden zullen krijgen, meer kritiek op de staat mogen uiten, en de rol van het leger teruggedrongen wordt. Zo wordt de macht van het leger gegarandeerd en wordt de introductie van de mensenrechten tegengehouden. Het seculiere nationalisme in Turkije dat veel mensen vanaf hier toejuichen is daarmee de grijze wolf in schaapskleren.

Ik vrees dat het te laat is deze tendens te keren. Turkije zal zich verder van Europa afkeren. Je hoort de Turken denken: het kan ook zonder Europa. En dat is zonde. Want Turkije heeft een economisch en militair zeer interessante positie. Het is het op één na machtigste land in de NAVO, en heeft als één van de weinige landen ter wereld de crisis doorstaan met een steeds groeiende economie.

Wat is het voordeel van een eenzelvig nationalistisch Turkije voor Europa? Die is er niet. Zelfs wanneer de radicale Islam in Turkije een politiek gevaar zou zijn, dan is dit gevaar groter wanneer Turkije alleen staat, dan wanneer het nauw gelieerd is aan Europa. Want mensenrechten en een groter politiek verband zijn betere garanties voor vrede en veiligheid dan onderdrukking.

De fout Turkije af te stoten en daarmee te vervreemden van de westerse waarden en politiek zal in de toekomst waarschijnlijk “historisch” genoemd worden. Met dank aan de Islamofobe domkoppen in binnen- en buitenland, die de vijanden van de democratie met graagte een steuntje in de rug geven.