Politiek Kwartier | Tussen bijstand en basisinkomen

COLUMN – Hoe we van de bijstand richting basisinkomen kunnen bewegen. En waarom dat stap voor stap voordelen oplevert.

Het basisinkomen is hot. Naar aanleiding van de campagnes voor het referendum in Zwitserland en het burgerinitiatief in de EU zette Sargasso anderhalf jaar terug een serie over het basisinkomen op. De Correspondent pakte dat verhaal over en maakte het in Nederland tot een hype.

En inmiddels rommelt het binnen de gevestigde partijen. De congressen van D66 en de PvdA namen moties voor een basisinkomen aan, en ook raads- en kamerleden van GroenLinks nemen de discussie serieus.

Maar deze discussie heeft ondertussen wel de neiging erg theoretisch van karakter te blijven. De modellen voor een basisinkomen lopen dan ook sterk uiteen, en kennen allemaal problemen en onbeantwoorde vragen.

Om het niet bij dagdromerij alleen te houden, zouden we moeten onderzoeken wat we tot nu toe van de discussie hebben kunnen leren en toe kunnen passen in de praktijk.

Verder lezen Politiek Kwartier | Tussen bijstand en basisinkomen

Politiek Kwartier | Agenda richting basisinkomen

COLUMN – Met een aantal aanpassingen van ons huidige sociale stelsel zijn al een hoop voordelen van een basisinkomen snel te behalen. 

Het basisinkomen: Rutte ziet er niets in, en het kader van de SP is hard bezig zijn achterban te ontmoedigen.

Toch is het denken hierover momenteel sterk in opkomst. Binnen GroenLinks rommelde het al langer in die richting. En deze week nam D66 op haar congres een motie aan voor nieuw onderzoek naar een basisinkomen. Drie kwart van de Volkskrantlezers geeft daarop aan wel wat in dit idee te zien.

Het basisinkomen is hot. Maar het is geen toverwoord waarmee alles gezegd is. Over hoe een sociaal stelsel met een basisinkomen eruit zou kunnen zien zijn namelijk nogal wat verschillende meningen in omloop. Verder lezen Politiek Kwartier | Agenda richting basisinkomen

Politiek Kwartier | Een boete op samenleven

COLUMN – Niet alleen de kostendelersnorm, het hele idee om samenleven te beboeten hoort bij de ‘maatwerkziekte’ die uiteindelijk de sociale zekerheid ondermijnt.

Afgelopen weken is veel gedebatteerd over de zogenaamde kostendelersnorm, door tegenstanders ook wel de mantelzorgboete genoemd. Een bejaarde die een familielid in huis neemt mag vanaf volgend jaar juli driehonderd euro per maand van zijn of haar AOW inleveren.

Dit terwijl het kabinet Rutte II tevens bedacht heeft dat het flink op de zorg kan bezuinigen door werk af te schuiven op vrijwilligers. Verplegend personeel kan ontslagen worden om dat werk dan gratis laten doen door mensen die toch niet veel omhanden hebben… bijvoorbeeld omdat ze net ontslagen zijn. En wanneer deze mensen niet willen, dan dwingen we ze wel door middel van boetes op een uitkering.

Maar het houdt hier dus niet op, want wie geconfronteerd wordt met wegvallende zorg voor oma, en oordeelt dat het dan maar handig is om voor de 24-uurszorg die nodig is bij oma in te trekken, ziet oma dus per juli volgend jaar beboet met driehonderd euro per maand. Mensen worden hiermee driedubbel gepakt.

Logisch, zegt Klijnsma. Mensen die samenwonen hoeven minder uit te geven. En dan kan de uitkering ook wel wat minder hoog zijn.

Op zich lijkt deze gedachte consequent. AOW’ers die samenwonen krijgen ook minder geld. Precies hetzelfde geldt voor mensen met een bijstandsuitkering.

Maar is dat wel zo consequent? Voor mensen met een WW-uitkering of een arbeidsongeschiktheidsuitkering geldt dit immers niet. En ook voor mensen met een baan die samen gaan wonen gaan de belastingen niet omhoog.

Dat laatste zou Klijnsma eens moeten durven voorstellen. Het land zou te klein zijn. Waarom laten we het dan wel gebeuren met mensen met een AOW of Bijstanduitkering?

Voor de samenleving is het aan alle kanten gunstig als mensen gaan samenwonen. Het drukt het beroep dat op de zorg wordt gedaan, vaak ook als het gaat om niet-erkende mantelzorgers. Daarbij is het gunstig vanwege ons chronisch tekort aan woonruimte. Verder gebruiken mensen die op één adres wonen gemiddeld minder energie. Allemaal wenselijke zaken. Wie samen gaat wonen mag daar daarom van mij best ook zelf voordeel hebben.

Daarbij is het telkens willen toepassen van maatwerk dodelijk in de sociale zekerheid. De bedilzucht van de overheid neemt hierdoor alleen maar toe. Er moet weer gecontroleerd worden wie er samenwoont en wie niet. Tandenborstels tellen dus. Ook de bureaucratie neemt toe. En er ontstaan weer allerlei mogelijkheden tot fraude, terwijl aan de andere kant mensen die we eigenlijk juist zouden willen helpen net overal buiten de boot vallen, of tegen een muur van regels aanlopen.

Zoals in dit geval de mantelzorgers. Want zij zijn het slachtoffer van een denktrant die niet alleen door Klijnsma, maar ook door de verzetshelden tegen de kostendelersnorm, zoals het CNV en de Christenlijke partijen, uiteindelijk heel logisch genoemd wordt. Maar voor de mantelzorgers dan weer even niet.

Het is typisch Nederlands om hier vervolgens dan weer een uitzondering voor te gaan verzinnen. En zo holt al decennia ons sociale stelsel achteruit, doordat we het verzuipen in regelgeving. Uiteindelijk komen we te zitten met een systeem dat naast onuitvoerbaar en fraudegevoelig in praktijk ook nog eens aan alle kanten onrechtvaardig blijkt te zijn, en juist dat stimuleert wat uiteindelijk het meest kostbaar is.

Politiek Kwartier – Leeftijdsdiscriminatie

COLUMN – Waarin Klokwerk pleit voor het afschaffen van alle leeftijdsdiscriminatie.

Afgelopen zondag in Buitenhof: Henk Krol tegen het plafond. Twee onderzoekers stelden namelijk voor de ouderenkorting voor het OV en culturele instellingen af te schaffen. Dat geld zou beter kunnen worden besteed aan het toegankelijker maken van deze instellingen voor minder mobiele mensen en een korting voor mensen die het minder breed hebben.

Een plan waar geen enkel zinnig argument tegenin te brengen is. Daarom kwam Henk met een aantal onzinnige argumenten.

Zoals: Ouderen hebben deze samenleving opgebouwd en verdienen daarvoor een dankjewel.

Onzin. Er zijn ook ouderen die helemaal niets opgebouwd hebben. En zij die wél iets opbouwden, vulden daarmee gewoon hun eigen zakken. Prima, maar daarmee zijn ze de generaties na hen net zo goed wat schuldig als dat ze een dankjewel verdienen. Want voor onze moderne westerse welvaart ligt nog een onbetaalde rekening in de vorm van een creperend leefmilieu, een grote afhankelijkheid van oprakende brandstoffen, een zieltogende derde wereld en vet uit de pan swingende zorgkosten.

Of: Ouderen zijn gemiddeld minder mobiel en vaker eenzaam en verdienen daarom meer ondersteuning.

Dat klinkt sociaal, maar het is ronduit discriminerend. Je hoeft helemaal niet oud te zijn om minder mobiel of eenzaam te zijn, en zeker niet alle ouderen zijn invalide.

Tijdens het gesprek verweet ome Henk zijn tegenstander verder een gebrek aan fatsoen. Ondertussen maakte hij zinloze opmerkingen over hoeveel woorden zij gebruikte – als een puber die net had leren debatteren. De goede luisteraar werd ondertussen duidelijk waar deze afleidingsmanoeuvres voor waren: de doelstellingen die de onderzoekster stelde, waren simpelweg niet die van Henk.

Het beter toegankelijk maken van voorzieningen voor minder validen is geen doel van Henk. Anders was hij wel juichend akkoord gegaan met het afschaffen van de kortingen ten gunste van aanpassingen in gebouwen en het openbaar vervoer.

Het helpen van mensen die het niet breed hebben is ook geen doel van Henk. Anders was hij wel enthousiaster geweest voor inkomensafhankelijke kortingen in plaats van ouderenkortingen.

Ook het beter laten draaien van collectieve instellingen is niet Henk z’n doel. Anders had hij wel wat gezien in invoering van dalurenkortingen voor alle leeftijdsgroepen.

Henk z’n doel is slechts kiezers te winnen door ze aan te spreken op eigenbelang. Daarmee voldoet hij precies aan het karikatuur van zijn generatie als een stel termieten, dat zich na het kaalvreten van de planeet enkel nog druk maakt om de geraniumkortingen.

Het meest idiote argument van Henk was dat dit soort plannen in tijden van bezuinigingen onverantwoordelijk zouden zijn.

Juist nu is het tijd voor dit soort plannen. Want zieken en armen horen ondersteuning te krijgen, en dat staat op de tocht. Er is echter meer dan voldoende geld voor, als we het maar op een verstandige wijze zouden verdelen.

Leeftijd is daarbij geen verstandig criterium. Het afschaffen van ouderenkortingen is wat mij betreft stap één op weg naar het afschaffen van alle leeftijdsdiscriminatie. Want dezelfde argumenten tegen ouderenkortingen gelden ook voor de AOW.

Waarom mensen uitrangeren op hun 65e? Waarom niet in plaats daarvan écht goede voorzieningen voor wie het nodig of verdiend hebben? En waarom het pensioen niet op laten gaan in een levensloopregeling?

Vragen die ertoe doen in een vergrijzende samenleving. Een verantwoordelijk politicus in crisistijd gaat die discussie aan in plaats van Sinterklaas te spelen.