COLUMN – Het schrappen van de zelfstandigenaftrek zou rampzalig zijn voor ZZP’ers. Vooral degenen die het minst verdienen worden het hardst geraakt.
De flexibilisering op de arbeidsmarkt zou zijn doorgeslagen. Veel bedrijven maken misbruik van het instituut ZZP’er door hun mensen te ontslaan en ze tegen hetzelfde tarief in te huren, zodat ze geen sociale premies meer hoeven te betalen. Dit komt met name voor in de zorg, bij de post, in de vervoersbranche en in de schoonmaakwereld.
Met onder meer dit argument worden deze zomer de messen geslepen voor het om zeep helpen van de zelfstandigenaftrek. Mei Li Vos, ooit een vurig pleitbezorger voor meer rechten voor flexwerkers, pleitte namens de PvdA al eerder voor de afschaffing van deze aftrekpost. In juni kwam dit plan terug in het advies over belastingmaatregelen van de commissie Van Dijkhuizen. En vorige week bleek dat de regeringscoalitie met haar reeds beruchte bezuinigingshonger dit punt voor 2015 wil agenderen.
Logisch, zegt de regering, want de zelfstandigenaftrek is er ook niet voor mensen in loondienst. Daarmee kunnen ZZP’ers dus goedkoper werken. En dit werkt misbruik in de hand.
Er zijn echter wel meer verschillen tussen zelfstandigen en mensen in loondienst. Zelfstandigen hebben inderdaad een paar extra belastingvoordelen, maar ze hebben geen ontslagbescherming, arbeidsongeschiktheidsverzekering en pensioenopbouw. Alles bij elkaar is dit pakket grofweg twee keer zoveel geld waard als de belastingkortingen.
Toch is een kleine 90% van de ZZP’ers dol op hun zelfstandigheid. Misschien omdat ze hun werk als eigen baas beter kunnen combineren met andere bezigheden, misschien omdat ze een hekel hebben aan de file of de negen tot vijf mentaliteit – in ieder geval accepteert de echte ZZP’er in de ruil voor zijn zelfstandigheid een minimum aan inkomenszekerheid en hij weigert gebruik te maken van het sociale vangnet. En hij werkt gemiddeld meer dan een volledige werkweek om zich het hoofd boven water te houden.
De zelfstandigenaftrek betekent voor de ZZP’er een nettobedrag van ongeveer twee en een half duizend euro. Voor meer dan de helft van de ZZP’ers is dit meer dan zes procent van het netto jaarinkomen. Voor drie van de tien ZZP’ers is dat zelfs meer dan vijftien procent*.
Geen schijntje dus. En de ZZP’ers die het minst verdienen, worden door het afschaffen van de zelfstandigenaftrek het hardst geraakt. Terwijl de leuke extraatjes voor armen die Vos nog in gedachten had in de huidige bezuinigingsplannen uiteraard ontbreken.
Het is extra hard omdat zelfstandigen naast mensen die hun baan verloren ook degenen zijn die de klap van de crisis hebben opgevangen: veel ZZP’ers zagen de laatste jaren hun inkomen voor een groot deel verdampen.
Nederland kent nu 800.000 ZZP’ers. Als het afschaffen van de zelfstandigenaftrek doorgaat, wordt gevreesd dat een kleine tien procent daarvan het niet gaat halen. Die zullen dan hun bedrijf moeten opgeven om vervolgens aan te kloppen voor een bijstandsuitkering. De bezuiniging werkt dus ook nog eens averechts.
Het afschaffen van de zelfstandigenaftrek is daarom een draconische maatregel die de plank volledig misslaat. Misbruik van ZZP’ers moet worden bestreden door de inhurende bedrijven en hun schijnconstructies aan te pakken met wetgeving, controle en handhaving. Niet door zelfstandig werkend Nederland de nek om te draaien.
* De helft van de ZZP’ers verdient 50.000 euro of minder per jaar, wat neerkomt op 37.000 euro netto. Een derde verdient tot 1250 euro netto per maand, dus een netto jaarinkomen van 15.000 euro.