COLUMV – Voor de verbetering van de zorg is een ingrijpende reorganisatie zoals de SP bepleit niet nodig.
Het blinde geloof in marktwerking is een hardnekkige ziekte in de Nederlandse politiek. Met name voor de VVD en D66 is marktwerking nog steeds het toverwoord als oplossing voor alle kwalen.
De SP hangt echter de tegengestelde religie aan. Vandaar dat het SP kamerlid Renske Leijten deze week voorstelde de zorgverzekeraars te collectiviseren en onder te brengen onder één overheidsorgaan.
Volgens Leijten betekent dit een grote besparing op de bureaucratie, krijgen artsen en andere zorgverleners de zeggenschap terug over wat voorgeschreven wordt, mogen patiënten niet meer worden geweigerd, komt er een breder basispakket, en wordt er bezuinigd op reclamekosten en verplichte reserves.
Klinkt goed. Maar is dat wel zo?
Om te beginnen haar punt dat artsen en andere zorgverleners de zeggenschap zouden “terugkrijgen”: die zeggenschap hebben zij in het huidige systeem al in hoge mate. Voor meer zeggenschap voor de arts en vrije keuze voor zorgverleners hoeven de commerciële zorgbedrijven echt niet samengevoegd en onder de overheidsplu geparkeerd te worden.
Ook voor een verbreding van het basispakket is dit niet nodig. Dit kan gewoon wettelijk geregeld worden. Zoals ook het verbod voor zorgverzekeraars mensen te weigeren op basis van leeftijd of zorgverleden al van kracht is.
Omgekeerd kan een collectieve zorgverzekeraar net zo goed besluiten op de stoel van de arts te gaan zitten, ingrijpen bij keuzes die mensen maken en het basispakket uitkleden. Leijten koppelt kortom een hele hoop punten aan haar voorstel die er feitelijk niet zoveel mee te maken hebben.
Maar belangrijker is de besparing die Leijten voorziet. Rekent zij zich niet onterecht rijk?
Er zijn in Nederland vier zorgverzekeraars die samen vrijwel de hele markt in handen hebben. Het schaalvoordeel waar Leijten het over heeft is daarmee gering. En verder is de overheid in het vermeiden van bureaucratie absoluut niet beter gebleken dan commerciëlen. Kijk maar naar het UWV.
Leijten wil de collectivisering aangrijpen om de Europese eisen aan reserves van zorgverzekeraars te omzeilen, en deze inboeken als eenmalige meevaller. Die zal ze nodig hebben, want zo een ingrijpende reorganisatie zal bijzonder hoge kosten met zich meebrengen.
Het enige échte voordeel van het SP-voorstel dat ik zie is dat er geen geld meer verspild zou hoeven worden aan reclame voor zorgverzekeraars. Maar ook die besparing is simpeler te bereiken: de overheid zou kunnen bepalen dat zorgverzekeraars geen reclame meer mogen maken, en dat klanten alleen kunnen kiezen via onafhankelijke vergelijkingssites.
En dit brengt mij op hét grote gevaar van het SP-voorstel: de keuzevrijheid voor de zorgverzekeraar wordt opgegeven, wat met een disfunctionerend en arrogant overheidsorgaan verdomd vervelend kan worden. Volgens mij zit niemand te wachten op een ‘UWV van de Zorg’, met ‘zorg.nl’, dat net zo goed werkt als werk.nl.
Heel veel van de zaken die Leijten bepleit zijn werkelijk prachtig, en zouden wat mij betreft meteen wettelijk geregeld mogen worden. Maar daar is geen reorganisatie voor nodig.
Het SP-geloof achter dit voorstel: de overheid doet het altijd beter dan de markt, is net zo onzinnig als de omgekeerde stelling. Overheidsorganen zijn niet per se beter dan commerciële organen en vice versa.
Het ligt aan de regels en beperkingen die beide krijgen opgelegd. Laat politici als Leijten zich daarop richten, in plaats van te pleiten voor ideologisch ingegeven mega-reorganisatie.