COLUMN – Waarin Klokwerk stelt dat bezuinigen op de publieke omroep wellicht simpeler is dan vermoed.
Honderd miljoen extra bezuinigen op de publieke omroep, hoe pak je dat aan?
Martijn van Dam komt met een oud PvdA-plan. Hij is erachter gekomen dat kabelaars 70% winstmarge maken op onze internetabonnementen. Een typisch stukje marktfalen natuurlijk. Maar aangezien deze aanbieders winst maken met zogenaamde ‘gratis’ content, mogen ze van Van Dam ook meebetalen voor die content. En dus meebetalen aan de publieke omroep.
Prima, maar helaas is er geen enkele garantie dat de kabelaars de extra kosten niet doodleuk gaan doorberekenen aan de consument in plaats van vrijwillig af te zien van een deel van de winst. Bovendien, helemaal eerlijk is het niet. Publieke omroepen zijn immers niet de enigen die gratis content bieden.
De VVD op haar beurt vindt daarom dat de bezuinigingen maar met meer reclame moeten worden gefinancierd. We mixen die reclames voortaan lekker door de programma’s heen, en we hebben ‘gratis’ TV. Nu ja, niet echt gratis natuurlijk: u betaalt in dit scenario domweg voor de publieke omroep via de zak chips op uw schoot. Maar dat is tenminste niet via de belastingen of via uw internetabonnement, ziet u. En dus noemt de VVD het gratis.
Maar de reclame-inkomsten – die ongeveer een kwart van het totale budget voor de omroepen opbrengen – vormen deze bezuinigingsronde eerder een extra probleem dan een oplossing. Als er minder geld aan programma’s wordt uitgegeven, kijken er minder mensen. En als er minder mensen kijken, komen er minder reclame-inkomsten binnen.
Om die teruggang te dekken had staatssecretaris Sander Dekker sowieso al bedacht dat de publieke zenders extra reclame moeten gaan uitzenden.
In dit scenario gaat de publieke omroep kortom steeds meer draaien om kijkcijfers en reclame-inkomsten. En dat terwijl er over de kwaliteit van de publieke omroep toch al viel te klagen.
Waarom hebben we eigenlijk een publieke omroep? Om te waarborgen dat programma’s met een lage kijkdichtheid maar een hoge waardering uitgezonden kunnen blijven worden, toch? Om het in socialistentermen uit te drukken: voor verheffing van het volk, opdat niet alleen het grootkapitaal bepaalt wat wij te zien krijgen. Of modern gesteld: om niet geregeerd te worden via de onderbuik.
Hoe je het ook wil zien, als de publieke omroep volledig afhankelijk wordt van de kijkcijfers en marktpartijen, is er geen enkel verschil meer tussen publiek en commercieel. Dit mag misschien de verborgen agenda zijn van de VVD, mij lijkt het beter de reclame-inkomsten te laten dalen naar nul. Als de reclame verdwijnt, verdwijnt ook de perverse prikkel zich te richten op kwantiteit, waar de kwaliteit onder te lijden heeft.
En dan wordt bezuinigingen plotseling vrij gemakkelijk. Alle programma’s met hoge kijkcijfers kunnen zonder probleem als format verkocht worden aan de commerciëlen. Net als alle presentatoren en bestuurders die meer verdienen dan de Balkenendenorm. Plus dure sportwedstrijden hoeven niet meer uit de staatsruif te worden gefinancierd.
Zonder al die reclame en programma’s die helemaal geen subsidie nodig hebben blijft er dan op twee netten veel meer tijd over voor kunst, cultuur en verdieping dan op de huidige drie netten bij elkaar. In de nachtelijke uren zien we dan op de publieke TV in plaats van een giebelende Giel een lekker saaie geschiedenisdocumentaire. Een hele verbetering.