COLUMN – Met Turkije heeft de EU haar kans gemist.
Een meerderheid in de Tweede Kamer wil de onderhandelingen met Turkije over toetreding tot de Europese Unie (EU) ‘herzien‘. Dit omdat die onderhandelingen toch maar een ‘doodlopende weg’ zouden zijn.
Nu, een doodlopende weg lijkt het zeker. Waar Turkije ooit tenminste nog deed alsof het zich aan wilde passen aan de eisen van de Europese Unie, staan Erdogan zijn recente acties nu openlijk haaks op de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van pers.
De EU staat een beleid van mensenrechten en democratie voor, inclusief de vrijheid van meningsuiting, van pers en van godsdienst en levensovertuiging. Zolang Turkije daar niet aan voldoet, geen lidmaatschap. Dat lijkt mij volstrekt helder.
Maar wat heeft het voor zin deze route af te sluiten? Wat zou er nu mooier zijn dan een Turkije dat deze waarden omarmt, en daarna toetreedt?
Economisch gezien zouden we er geen angst voor hoeven te hebben. Turkije doet het momenteel goed. De EU zelf heeft het huis feitelijk minder op orde. Toetreding van Turkije zou het evenwicht na toetreding van een hoop economisch zwakke lidstaten weer wat herstellen. Qua migratie is een Turken-tsunami wellicht minder reëel dan massale migratie van Oost Europa naar Turkije.
Daarbij zou een niet onbelangrijk neveneffect van toetreding van Turkije kunnen zijn dat een herziening van het Europese landbouwbeleid wordt versneld. Onder de huidige regels zou de meeste subsidie dan namelijk plotseling niet meer naar Frankrijk, maar naar Turkije blijken te gaan.
Dit verklaart echter gelijk de scepsis van Frankrijk in deze discussie. Daarnaast zijn er nog enkele onderlinge internationale akkefietjes met Cyprus en Griekenland die in de weg liggen, die in deze kwesties ook zeker niet het goddelijke gelijk in handen hebben.
Verder wordt vooral gemeten met verschillende maten. Waar Oost Europese staten koud onder het communisme vandaan in een weekend lid leken te kunnen worden, duren de onderhandelingen met Turkije al tientallen jaren. Ondertussen nemen de Europese lidstaten als het even uitkomt zelf graag een loopje met hun eigen principes, van de nieuwe Oost Europese lidstaten tot aan een braaf landje als Nederland.
Dit meten met twee maten heeft alles te maken met het EU-brede anti-Turkije sentiment, dat gevoed wordt door de verschillende Europese christelijke, ultranationalistische, anti-islam, en ronduit fascistische bewegingen. Deze zouden van de EU het liefst een wit-christelijk bolwerk maken, en de mensenrechten daarbij als het nodig is op plaats twee zetten.
Eventueel mag Europa daarna trouwens exploderen van ze.
Turkije ziet dit alles, en het wekt weinig vertrouwen. Het is mede daarom dat Turkije zich afkeert van de Europese Unie. Turkse kiezers vluchten naar meer conservatieve Turkse krachten, zoals de AK Partij en het Turks-seculiere nationalisme. Beide nemen het op hun manier met de mensenrechten en democratie niet zo nauw.
Bedreigend voor Turkije, maar ook zeker voor ons. Want met Poetin en de Ayatollahs om de hoek heeft Turkije geen onbelangrijke positie. Het verbond met Turkije is essentieel voor de Europese invloedssfeer.
Het afbreken van de onderhandelingen zal de beweging van de EU af van Turkije alleen maar versterken. Een gemiste kans voor de mensenrechten, maar ook voor onze eigen welvaart en veiligheid. De prijs die we betalen voor onze eigen dubbele moraal.