De schandalen bij de VVD volgen elkaar in rap tempo op, maar op de peilingen heeft het nauwelijks invloed. Waardoor komt dit?
Een mooie show de afgelopen weken bij de VVD. De schandalen van corruptie, valse declaraties en verwikkelingen in het criminele circuit volgden elkaar in hoog tempo op. Enfin, Verheijen, van Rey, Teeven, de Kruif, u kent het rijtje recente incidenten inmiddels wel en nieuw is dit verschijnsel absoluut niet.
Grote verontwaardiging in blogland, niet alleen over de incidenten zelf, ook over de reactie van andere VVD’ers op deze schandalen: tot op het moment dat de grond te heet onder de voeten wordt blijven de VVD’ers elkaar dekken – kritiek is opgeblazen, het zijn harde werkers, goede bewindslieden etc – en als het echt niet meer gaat trekken de verantwoordelijken zich overhaast terug, om geen publieke verantwoording te hoeven afleggen. Dat gebeurde tenminste met Verheijen, Teeven en Opstelten.
Schippers ging daar dit weekend nog eens dunnetjes overheen met een fraai stukje ‘killing the messenger’: niet de politici die tijdens dure diner’tjes op kosten van de belastingbetaler hun vuile dealtjes met louche ondernemers en zware criminelen bespreken zijn fout, de ambtenaren en de pers die dit aan het licht brengen zijn dat.
Ook hierover weer verontwaardiging alom. Maar niet bij de VVD-kiezer. Waardoor komt dit?
De VVD-kiezer
De schandalen hebben nauwelijks tot verschuivingen geleid. Ze gaven misschien een klein hobbeltje in de peiling, maar daags daarna was het weer hersteld. De premier hoeft zich maar in een televisiedebatje te laten ontvallen dat hij jihadisten liever dood dan levend ziet en huppatee, de VVD is weer boven Jan. Gooi er maar wat verkiezingsposters tegenaan met een vertekende waarheid en een onzinconclusie, en net als met die 1000 euro lastenverlichting van een paar jaar terug lopen al die VVD-bengels weer braaf achter de rattenvanger aan.
Dit rijmt niet met het beeld van VVD-kiezers als eerlijke en hardwerkende maar vooral oprechte liberalen, die geloven in een rechtvaardige samenleving die bereikt wordt door eerlijke concurrentie, toch? Smerig gekonkel met criminelen en heen-en-weergeschuif met subsidies lijken mij in ieder geval niet in dat gezonde liberale beeld te passen.
De VVD en liberalisme
Laten we eerlijk zijn: de VVD is dan ook geen liberale club, en de VVD-kiezers zijn dat ook niet.
Natuurlijk, de VVD gelooft in een terugtrekkende overheid, maar zodra het gaat om huizenbezitters, vliegtuigbouwers, bouwbedrijven en makelaars in fossiele brandstoffen, dán even niet. Dan moet de subsidiekraan wijd open blijven staan.
De VVD gelooft in een nachtwakersstaat die zich niet nodeloos bemoeit met het leven van burgers, maar zodra het gaat om uitkeringstrekkers, drugslegalisatie, burka’s, patiëntendossiers en de AIVD, dán even niet.
De VVD gelooft in mensenrechten, de rechtsstaat en democratie, maar als het gaat om asielzoekers, jihadisten, referenda of gekozen bewindslieden, dan worden die waarden even makkelijk geparkeerd.
De VVD is kortom geen liberale partij. Echte liberalen zitten al lang bij D66, die zich wel niet zo laat aanspreken, maar desondanks de enige echte strak liberale partij van Nederland is.
D66 gelooft net als de VVD dat de crisis het beste aan te pakken is door bezuinigen, dereguleren, marktwerking en lastenverlichting. Een beetje een raar geloof na de kredietcrisis en in een EU die hierop dit medicijn al zes jaar lang toepast met rampzalige gevolgen, maar het is een liberaal ‘geloof’.
D66 neemt verder wél liberale standpunten in over drugslegalisatie, burka’s, patiëntendossiers en de AIVD. D66 pleit wel voor mensenrechten en democratie, en is daar consistent in. En D66 wil de overheid ook een stapje terug laten doen als het gaat om huizenbezitters, vliegtuigbouwers, bouwbedrijven en makelaars in fossiele brandstoffen.
Een belangenvereniging voor mensen met geld
Vrijheid blijft bij D66 kortom niet beperkt tot de mensen met een dikke portefeuille. Echte liberalen zitten daarom al lang niet meer bij de VVD. Die hebben D66 tot hun nieuwe bolwerk gemaakt.
Wat is de VVD dan wel? Simpel: een belangenvereniging voor mensen die het gemaakt hebben in dit land. Verandering is slecht, want dat gaat af van de gevestigde belangen. Grote bedrijven voorop, problemen los je op met spierballentaal, de natuur daar verdient niemand iets aan, en voor de rest alsjeblieft geen moeilijk ‘links’ gedoe. Want analyse is links, moet u weten.
Het is niet gek dat zo een partij allerlei zwaargewichten uit de bovenwereld – en uit het grijze gebied – aantrekt. Maar die mensen zijn toch niet goed voor 20 tot 40 zetels in de kamer? Wat is dan de aantrekkingskracht voor de rest van de kiezers?
Simpele oplossingen
Het is ten eerste de heerlijke simpliciteit die de VVD voorspiegelt. Harde straffen, huishoudboekje, keukentafel, geen gezeik. De bewijzen dat de wereld in werkelijkheid een stuk ingewikkelder in elkaar steekt wil de VVD kiezer liever niet zien, want dan wordt hij gestoord in zijn geruststellende overtuiging dat alles kan worden opgelost door ‘onwillenden’ een trap onder hun hol te verkopen.
Voor de overtreffende trap van deze intellectuele luiheid is er tegenwoordig natuurlijk de PVV.
Moreel fatalisme
Ten tweede is er het sentiment van Dancing With The Big Boys. De VVD kiezer heeft misschien wel geen dikke beurs, aandelen, een groot bedrijf etc, maar hij identificeert zich wél graag met die groep.
Dat mensen in die groep het niet altijd even nauw nemen met de normen en waarden rekent deze kiezer ze niet aan. De wereld, zo denkt deze kiezer, is toch al niet eerlijk, en het is naïef te denken dat moreel handelen de wereld beter zal maken. Het enige wat je met zo een geitenwollensokkenhouding doet, is jezelf benadelen.
Sterker nog, mensen die wél claimen morele maatstaven te heiligen, die worden gewantrouwd. Dat zijn alleen maar jaloerse mensen, die zelf te zwak zijn om een goede oplichter te worden, en daarom uit wraak maar een of andere verweekte moraal prediken.
Sterker nog, juist deze gutmenschen hebben een dubbele agenda: ze zijn uit op wraak op de sterke en krachtige VVD-mens, maar als ze eenmaal aan de macht zijn, handelen deze hypocrieten in praktijk niet anders.
Deze gedachtegang kent wel een goed weerwoord, namelijk dat bij dergelijk moreel fatalisme en een race to the bottom uiteindelijk niemand gebaat is, maar zo een weerwoord is makkelijk te pareren als naïef of zelfs deel van het algehele linkse complot. Tegen deze aantrekkingskracht is kortom geen redelijk betoog of moreel appèl opgewassen.